📘 Anonim Şirketler Hukuku (Şirketler Hukuku Serisi – Cilt 1)

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Anonim Şirketin Önemi ve Genel Bakış

2. Tanım, Hukuki Niteliği ve Temel Özellikleri

3. Anonim Şirketin Kuruluş Süreci

4. Ana Sözleşme ve Zorunlu Unsurlar

5. Paylar ve Pay Sahipliği

6. Anonim Şirkette Organlar
     6.1. Genel Kurul
     6.2. Yönetim Kurulu
     6.3. Denetim Mekanizması

7. Sermaye Sistemi ve Sermaye Artırımı

8. Kar Dağıtımı ve Yedek Akçeler

9. Azınlık Hakları ve Pay Sahipliği İlişkileri

10. Anonim Şirkette Hukuki ve Cezai Sorumluluk

11. Genel Kurul Kararlarının İptali

12. Halka Açık Anonim Şirketler

13. Şirketin Feshi, Tasfiyesi ve Terkin Süreci

14. Yargı Kararları ve Uygulama Stratejileri

15. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: ANONİM ŞİRKETİN ÖNEMİ VE GENEL BAKIŞ

Anonim şirket, Türk hukuk sisteminde en çok tercih edilen sermaye şirketidir. Kurumsal yapısı, ortakların sınırlı sorumluluğu, payların devredilebilirliği gibi özellikleri onu ticari yaşamda vazgeçilmez kılar. Bu kitapta, anonim şirketin her yönü sistematik ve uygulamaya dönük olarak incelenecektir.

2. TANIM, HUKUKİ NİTELİĞİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

Tanım:
Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.329: “Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, borçlarından yalnızca malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir.”

Özellikleri:

• Tüzel kişilik

• Sermaye ile sınırlı sorumluluk

• Pay devrinin serbestliği (istisnalarıyla)

• Kurumsallaşmaya elverişli yapı

3. ANONİM ŞİRKETİN KURULUŞ SÜRECİ

Kuruluş türleri:

• Ani kuruluş

• Tedrici (aşamalı) kuruluş (Uygulamada kullanılmaz hâle gelmiştir.)

Adımlar:

1. Ana sözleşmenin hazırlanması (MERSİS üzerinden)

2. Noter onayı ve imzaların alınması

3. Banka hesabına sermayenin %25’inin yatırılması

4. Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne başvuru

5. Tescil ve ilan

6. Vergi dairesi ve SGK kayıtları

4. ANA SÖZLEŞME VE ZORUNLU UNSURLAR

TTK m.339 gereği aşağıdaki unsurlar zorunludur:

• Ticaret unvanı

• Merkez adres

• Faaliyet konusu

• Sermaye miktarı ve pay sayısı

• Yönetim kurulu üyeleri ve görev süresi

• Genel kurul toplantı şekli

💡 Örnek Ana Sözleşme metni ekte sunulabilir.

5. PAYLAR VE PAY SAHİPLİĞİ

Pay türleri:

• Nama yazılı

• Hamiline yazılı

Pay hakları:

• Kâr payı

• Oy hakkı

• Tasfiye bakiyesi

• Bilgi alma

• Genel kurula katılma

İmtiyazlı paylar:
TTK m.360: Yönetim kurulu seçimi, kâr payı veya tasfiye hakkı bakımından imtiyaz tanınabilir.

6. ANONİM ŞİRKETTE ORGANLAR

6.1. GENEL KURUL

• Olağan ve olağanüstü toplantılar

• Çağrı usulleri (TTK m.410)

• Toplantı ve karar nisapları

• Elektronik genel kurul uygulamaları

• Azlık hakları (TTK m.411, m.439)

• Kararların iptali

6.2. YÖNETİM KURULU

• En az bir üye (gerçek ya da tüzel kişi)

• TTK m.359 uyarınca 1 üyeli yönetim mümkün

• Görev, yetki ve sorumlulukları

• Temsil yetkisi ve sınırlandırılması

• İç yönerge düzenleme zorunluluğu

6.3. DENETİM MEKANİZMASI

• Bağımsız denetim şartları

• Finansal raporlama düzeni

• SPK ve BDDK düzenlemelerine tabi şirketlerde farklılıklar

7. SERMAYE SİSTEMİ VE SERMAYE ARTIRIMI

• Kayıtlı sermaye sistemi (halka açık şirketlerde)

• Esas sermaye artırımı (genel kurul kararı ile)

• İç kaynaklardan artırımlar

• Ayni/nakdi sermaye artışı

• Rüçhan hakkı ve sınırlandırılması

8. KAR DAĞITIMI VE YEDEK AKÇELER

• Dağıtılabilir kârın tespiti

• Genel kurul kararı gerekliliği

• TTK m.519 uyarınca kanuni yedek akçeler

• SPK’ya tabi şirketlerde kâr dağıtım tebliği

9. AZINLIK HAKLARI VE PAY SAHİPLİĞİ İLİŞKİLERİ

• Finansal tabloların ibrazını isteme

• Özel denetim talebi

• Kar payı alma zorunluluğu

• TTK m.531: Haklı sebebe dayalı fesih davası hakkı

10. ANONİM ŞİRKETTE HUKUKİ VE CEZAİ SORUMLULUK

• Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu (TTK m.553)

• Ortakların sorumluluğu yoktur (istisnalar hariç)

• Vergi sorumluluğu: VUK m.10

• Cezai hükümler: TTK m.562 ve devamı

11. GENEL KURUL KARARLARININ İPTALİ

• Kimler dava açabilir?

• Süre: Kararın öğrenilmesinden itibaren 3 ay

• Yetkili mahkeme: Şirket merkezinin bulunduğu yer

• Uygulama örnekleri ve Yargıtay kararları

12. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLER

• SPK düzenlemelerine tabiiyet

• KAP’a bildirim yükümlülüğü

• Bağımsız yönetim kurulu üyeleri

• Kurumsal yönetim ilkeleri

13. ŞİRKETİN FESHİ, TASFİYESİ VE TERKİN SÜRECİ

• Süre bitimi, genel kurul kararı, mahkeme kararı

• Tasfiye memurları

• Alacaklılara çağrı

• Kapanış bilançosu

• Ticaret sicilinden silinme (terkin)

14. YARGI KARARLARI VE UYGULAMA STRATEJİLERİ

• Anonim şirket genel kurul iptali davaları

• Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluk davaları

• Vergi sorumluluğuna ilişkin kararlar

• Örnek:

“Yönetim kurulu üyesinin kusursuz sorumluluğu mümkün değildir.” – Yargıtay 11. HD

15. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Anonim şirketler, büyük sermaye yapıları için vazgeçilmezdir.

• Kuruluş aşamasından itibaren uzman danışmanlık gereklidir.

• Yönetim kurulu üyelerinin hukuki riskleri son derece ciddidir.

• Genel kurul süreçleri titizlikle yürütülmelidir.

• Mevzuat ve yargı kararları sürekli takip edilmelidir.

📘 Anonim Şirketin Tanımı, Hukuki Niteliği ve Temel Özellikleri

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 1)

Şirketler Hukuku’nun kalbinde yer alan kavramsal yapı, doktrinsel tartışmalar, mevzuat analizi ve örneklerle…

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Anonim Şirket Kavramının Tarihsel ve Teorik Gelişimi

2. Anonim Şirketin Tanımı

3. Hukuki Niteliği

4. Anonim Şirketin Temel Özellikleri

5. Anonim Şirket ile Diğer Şirket Türleri Arasındaki Farklar

6. Anonim Şirketin Ekonomik ve Hukuki Fonksiyonları

7. Anonim Şirketin Kapsamı ve Kullanım Alanları

8. Yargı Kararları Işığında Anonim Şirket Kavramı

9. Uluslararası Uygulamalar ile Karşılaştırma

10. Sonuç ve Değerlendirme

1. GİRİŞ: ANONİM ŞİRKET KAVRAMININ TARİHSEL VE TEORİK GELİŞİMİ

Anonim şirket, 17. yüzyılda denizaşırı ticaretin finansmanı amacıyla ortaya çıkan bir sermaye birliği modeli olarak doğmuş; zamanla dünya ekonomisinin lokomotifi haline gelmiştir. Osmanlı döneminde 1850 tarihli Ticaret Nizamnamesi ile hukukumuzda yer bulmuş; bugünkü modern yapısına ise 2011 yılında yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ulaşmıştır.

2. ANONİM ŞİRKETİN TANIMI

TTK m.329 uyarınca:

“Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnızca malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir.”

Bu tanımda dikkat çeken 3 temel unsur:

• Belirli sermaye

• Paylara bölünme

• Sınırlı sorumluluk

3. HUKUKİ NİTELİĞİ

3.1. Tüzel Kişilik

Anonim şirket, TTK m.124 uyarınca tüzel kişiliğe sahiptir. Kendi adına hak ve borç sahibi olur, dava açar ve aleyhine dava açılabilir.

3.2. Sermaye Şirketi

Bu yapı, şahıs unsurundan ziyade sermaye unsuruna dayanır. Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu değildir. Bu durum risk yönetimi ve yatırım kolaylığı açısından önemlidir.

3.3. Sözleşmeye Dayalı Bir Yapı

Kuruluşu için ana sözleşme hazırlanması şarttır. Ancak anonim şirket, yalnızca özel hukuk ilişkisi değil, kamu düzenini de ilgilendiren bir yapıya sahiptir.

4. ANONİM ŞİRKETİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

• Tüzel kişilik: Kuruluşla birlikte ayrı bir hukuki varlık kazanır.

• Sermaye paylara bölünmüştür: Her pay sahibinin sermaye oranı bellidir.

• Ortakların sorumluluğu yoktur: Şirket borçlarından yalnızca şirket sorumludur.

• Kurumsallaşmaya uygundur: Yönetim kurulu, genel kurul ve denetim mekanizması gibi organlarla işler.

• Pay devri serbesttir: Özellikle hamiline yazılı paylarda kolay devir mümkündür.

• Sürekli yapıdır: Ortakların değişmesi şirketin varlığını etkilemez.

5. ANONİM ŞİRKET İLE DİĞER ŞİRKET TÜRLERİ ARASINDAKİ FARKLAR

ÖzellikAnonim ŞirketLimited ŞirketKollektif ŞirketTüzel kişilik✔️✔️✔️Ortak sayısıEn az 11 – 50En az 2SorumlulukSınırlıSınırlıSınırsızPay devriKolayNoter + onay gerekirMümkün değil (pratikte)Halka arzMümkün❌❌SermayeMin. 250.000 TLMin. 50.000 TLŞart değil

6. ANONİM ŞİRKETİN EKONOMİK VE HUKUKİ FONKSİYONLARI

• Sermaye temini sağlar: Geniş yatırımcı kitlelerinden fon toplanabilir.

• Riskten korunma aracı: Ortakların bireysel mal varlıkları korunur.

• Kurumsallaşma: Büyük ölçekli yapılarda sürdürülebilirlik sağlar.

• Piyasaya açılma: Halka arz ve borsa işlemleri mümkün olur.

• Vergisel avantajlar: Kurumlar vergisi sistemi içinde yer alır.

7. ANONİM ŞİRKETİN KAPSAMI VE KULLANIM ALANLARI

Türkiye’de enerji, sanayi, finans, teknoloji, ilaç ve inşaat gibi sektörlerde büyük oyuncular anonim şirket statüsünde faaliyet gösterir. Örneğin:

• Borsa İstanbul'da işlem gören tüm şirketler

• Bankalar, sigorta şirketleri

• Holding yapıları

8. YARGI KARARLARI IŞIĞINDA ANONİM ŞİRKET KAVRAMI

“Anonim şirketin tüzel kişiliği ayrı bir hukuki varlıktır. Ortakların şahsi alacaklıları şirket mallarına doğrudan haciz koyamaz.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/2231 E., 2020/3341 K.

“Anonim şirketin kuruluşunda şekil şartlarına uyulmaması şirketin yokluğuna değil, batıl bir sözleşmeye sebep olur.”
– Yargıtay 11. HD, 2016/1124 E., 2016/2057 K.

9. ULUSLARARASI UYGULAMALAR İLE KARŞILAŞTIRMA

ÜlkeŞirket TürüTürk AŞ’ye Denk Gelen YapıABDCorporation (Inc.)✔️AlmanyaAktiengesellschaft✔️İngilterePublic Limited Co.✔️FransaSociété Anonyme✔️

Bu yapılarda da sınırlı sorumluluk ve halka arz imkanı mevcuttur.

10. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Anonim şirket, günümüz hukukunda yalnızca bir sermaye organizasyonu değil; aynı zamanda ekonomik kalkınmanın, kurumsal yapının ve yatırım güvencesinin merkezinde yer alan bir sistemdir. Her hukukçunun, girişimcinin ve yatırımcının bu yapıyı detaylarıyla anlaması; hem ticari başarı hem de hukuki güvenlik açısından şarttır.

📗 Anonim Şirketin Kuruluş Süreci (Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 2)

Kuruluş öncesinden tescile kadar her adım, resmi belgeler, uygulama detayları ve dikkat edilmesi gereken hukuki tuzaklarla…

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Anonim Şirket Kuruluşuna Neden İhtiyaç Duyulur?

2. Kuruluşun Hukuki Dayanakları

3. Kuruluşun Temel Unsurları

4. Ani ve Tedrici Kuruluş Karşılaştırması

5. Kuruluş Aşamaları – Adım Adım Rehber

6. Ana Sözleşmenin Hazırlanması

7. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Onayı Gereken Durumlar

8. Sermayenin Blokesi ve Banka Süreci

9. Ticaret Sicili Tescili

10. Vergi Dairesi, SGK ve Diğer Kayıtlar

11. Kuruluşta Sık Yapılan Hatalar ve Sonuçları

12. Uygulama Örneği: 250.000 TL Sermayeli Bir AŞ Kurulumu

13. Yargı Kararları ve Kuruluşla İlgili İptal Halleri

14. Kuruluş Sonrası Atılması Gereken Adımlar

15. Sonuç ve Pratik Tavsiyeler,

1. GİRİŞ: ANONİM ŞİRKET KURULUŞUNA NEDEN İHTİYAÇ DUYULUR?

Kurumsal yatırım, sınırlı sorumluluk, pay devri kolaylığı ve sermaye artırımı esnekliği nedeniyle anonim şirket, özellikle büyük veya büyümek isteyen girişimler için tercih edilir. Halka arz veya yabancı yatırım alma gibi planlar da anonim şirket yapısını gerekli kılar.

2. KURULUŞUN HUKUKİ DAYANAKLARI

• Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.329–355

• TTK m.339-351: Kuruluş hükümleri

• 6102 sayılı TTK’nın gerekçesi

• Ticaret Sicili Yönetmeliği

• Vergi Usul Kanunu ve SGK mevzuatı

3. KURULUŞUN TEMEL UNSURLARI

• Şirket sözleşmesi

• Belirli sermaye (asgari 250.000 TL)

• Kurucu (en az 1 kişi, tüzel ya da gerçek)

• Yönetim kurulu

• Tescil ve ilan

4. ANİ VE TEDRİCİ KURULUŞ KARŞILAŞTIRMASI

ÖzellikAni KuruluşTedrici KuruluşTanımTüm sermaye baştan taahhüt edilirSermaye zamanla toplanırUygulamaUygulanırTTK’da düzenlenmiş ama fiilen terk edilmiştirSermaye yatırımıKuruluşta %25 yatırılırSermaye çağrılarla toplanırHalka arzTedrici kuruluşta mümkündürAni kuruluşta mümkün değildir (kuruluştan sonra olabilir)

5. KURULUŞ AŞAMALARI – ADIM ADIM REHBER

1. MERSİS Girişi ve Sözleşme Taslağı Hazırlama

2. Kurucuların Belirlenmesi

3. İmzaların Noter Onayı

4. Bankada Sermaye Blokesi (%25 zorunluluğu)

5. Ticaret Sicili’ne Başvuru

6. Tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde İlan

7. Vergi Levhası ve İşyeri Bildirimi

8. SGK ve Belediyeye Kayıt

9. Mali Mühür ve E-Fatura Başvurusu (zorunluysa)

6. ANA SÖZLEŞMENİN HAZIRLANMASI

TTK m.339 gereği içermesi gerekenler:

• Unvan, merkez, faaliyet konusu

• Sermaye tutarı ve paylar

• Kurucuların adı, soyadı veya unvanı

• Yönetim kurulu üyeleri

• Payların devrine ilişkin hükümler

• Kar dağıtımı, toplantılar, genel kurul işleyişi

• Süre (belirli ya da süresiz)

💡 Sözleşmede eksiklik olması halinde tescil reddedilebilir.

7. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI ONAYI GEREKEN DURUMLAR

Bazı anonim şirketlerin kuruluşu için Bakanlık izni gerekir:

• Bankalar

• Finansal kiralama şirketleri

• Holdingler

• Halka açık şirketler (SPK denetimi altında)

8. SERMAYENİN BLOKESİ VE BANKA SÜRECİ

• %25’i banka hesabına yatırılır

• Kalanı 24 ay içinde tamamlanabilir (TTK m.344)

• Banka mektubu tescil başvurusunda ibraz edilir

• Tescil sonrası blokaj kaldırılır

9. TİCARET SİCİLİ TESCİLİ

• Ticaret sicili müdürlüğüne başvuru

• Evraklar: Ana sözleşme, kimlikler, imza beyannameleri, sermaye taahhüdü, banka dekontu

• Tescil ve ilan ile tüzel kişilik kazanılır (TTK m.355)

• Şirketin unvanı, adresi ve numarası Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanır

10. VERGİ DAİRESİ, SGK VE DİĞER KAYITLAR

• Vergi numarası alınır

• Defter tasdiki yapılır

• SGK işe giriş bildirimi yapılır

• İş yeri açma ruhsatı (gerekiyorsa)

• Mali mühür ve e-fatura/müstahsil kayıtları

11. KURULUŞTA SIK YAPILAN HATALAR VE SONUÇLARI

• Ana sözleşmede eksik unvan – tescil reddi

• Kurucunun tüzel kişi olup imzayı temsilcisinin atmaması – geçersizlik

• Noterden alınmayan imzalar – eksik başvuru

• Bakanlık izni gerektiren kuruluşlarda doğrudan başvuru yapılması – reddedilme

12. UYGULAMA ÖRNEĞİ: 250.000 TL SERMAYELİ BİR AŞ KURULUMU

Senaryo:
Ali Yılmaz, enerji sektöründe faaliyet gösterecek bir anonim şirket kurmak istiyor. Sermaye: 250.000 TL. Ortak: 1 kişi. Yönetim Kurulu: 1 kişi.

İzlenen Yol:

• MERSİS üzerinden sözleşme

• %25 (62.500 TL) banka hesabına yatırıldı

• Sicil başvurusu yapıldı

• Vergi kaydı ve SGK bildirimi tamamlandı

• E-fatura başvurusu yapıldı

• Kuruluş süreci 7 iş gününde tamamlandı

13. YARGI KARARLARI VE KURULUŞLA İLGİLİ İPTAL HALLERİ

“Ana sözleşmenin noter onaylı olmaması halinde şirketin tescili hukuken geçersizdir.”
– Yargıtay 11. HD, 2015/3054 E., 2016/4781 K.

“Bakanlık izni gereken şirketin izinsiz tescili, geçerli bir kuruluş sağlamaz.”
– Danıştay 10. Daire, 2020/1227 E., 2021/3684 K.

14. KURULUŞ SONRASI ATILMASI GEREKEN ADIMLAR

• Şirket kaşesi bastırılması

• Resmî e-posta (kep) alınması

• E-imza tanımlamaları

• Yönetim kurulu ilk toplantısının yapılması

• Defter açılış onayları

• SGK ve vergi teşvikleri varsa başvurular

15. SONUÇ VE PRATİK TAVSİYELER

• Kuruluş süreci dikkat ve teknik bilgi gerektirir

• Tüm belgelerin eksiksiz ve güncel olduğundan emin olun

• Ana sözleşme örneği değil, size özel olarak hazırlanmalı

• Sermaye taahhüdü mutlaka taahhüt süresi içinde tamamlanmalı

• Yönetim kurulu seçimi, ilk toplantı ve temsil yetkileri kuruluşta netleştirilmeli

📙 Anonim Şirketlerde Ana Sözleşme ve Zorunlu Unsurlar

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 3)

Şirketin hukuki iskeleti: Ana sözleşmenin işlevi, hazırlanması, içeriği, değişikliği ve örneklerle uygulaması…

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Ana Sözleşmenin Hukuki Niteliği

2. Ana Sözleşmenin Hazırlanma Süreci

3. TTK’ya Göre Zorunlu Unsurlar

4. Örnek Ana Sözleşme Maddeleri

5. Ana Sözleşmeye Konulabilecek İhtiyari Hükümler

6. Bakanlık İznine Tabi Ana Sözleşme Maddeleri

7. Esas Sözleşme Değişiklikleri: Süreç ve Sınırlamalar

8. Sermaye Artırımı/Azaltımı ve Ana Sözleşme Değişikliği

9. Ana Sözleşmenin Şirketin Faaliyetlerine Etkisi

10. Sözleşme Hatalarının Hukuki Sonuçları

11. Elektronik Ortamda Ana Sözleşme ve MERSİS

12. Yargı Kararları Işığında Uygulama Örnekleri

13. Uluslararası Uygulamalar ile Karşılaştırma

14. Sonuç ve Pratik Tavsiyeler,

1. GİRİŞ: ANA SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ

Ana sözleşme, anonim şirketin kuruluşunu mümkün kılan temel belgedir. Tüzel kişiliğin yasal dayanağı, iç düzeninin anayasası ve şirket ile ortaklar arasındaki en temel hukuki bağdır. Şirketin kuruluşu, varlığı, organları, faaliyetleri ve sona ermesi bu belgeyle şekillenir.

2. ANA SÖZLEŞMENİN HAZIRLANMA SÜRECİ

Adımlar:

• MERSİS üzerinden taslak hazırlanır

• Kurucular tarafından incelenir

• Gerekirse hukuk danışmanı desteği alınır

• Noter onayı veya elektronik imzayla tasdik edilir

• Ticaret siciline sunulur

Ana sözleşme olmadan anonim şirket kurulamaz. (TTK m.339)

3. TTK’YA GÖRE ZORUNLU UNSURLAR (TTK m.339)

• Şirketin ticaret unvanı ve merkezi

• Faaliyet konusu

• Sermaye miktarı ve payların itibari değeri

• Payların türü (nama/hamiline)

• Yönetim kurulu yapısı, üye sayısı, görev süresi

• Genel kurulun toplanma ve karar usulleri

• İlan şekli

• Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye tutarları

Bu unsurlar eksikse, şirketin tescili reddedilir veya geçersiz sayılır.

4. ÖRNEK ANA SÖZLEŞME MADDELERİ

🔹 Madde 1 – Kuruluş

“Bu sözleşme uyarınca, Türk Ticaret Kanunu’nun hükümlerine göre bir anonim şirket kurulmuştur.”

🔹 Madde 2 – Ticaret Unvanı

“Şirketin unvanı Yılmaz Enerji Anonim Şirketi’dir.”

🔹 Madde 3 – Merkez ve Şube

“Şirketin merkezi İstanbul’dur. Şube açılması yönetim kurulu kararı ile mümkündür.”

🔹 Madde 4 – Faaliyet Konusu

“Elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve bu alanlarda danışmanlık faaliyetleri yürütülmesi…”

5. ANA SÖZLEŞMEYE KONULABİLECEK İHTİYARİ HÜKÜMLER

• Pay devir sınırlamaları

• Kâr dağıtım imtiyazları

• Yönetim kurulu üyelerine özel haklar

• Ortaklar arasında ön alım hakkı

• Genel kurul toplantı yeri veya nisabı değişikliği

Ancak ihtiyari hükümler, emredici hükümlere aykırı olamaz.

6. BAKANLIK İZNİNE TABİ ANA SÖZLEŞME MADDELERİ

Aşağıdaki durumlarda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan onay gerekir:

• Halka açık anonim şirketlerde

• Finans, sigorta ve banka şirketlerinde

• Holding kurulurken

• İmtiyazlı paylar tanımlanırken

• Kuruculara özel menfaat tanınırken

(TTK m.333 uyarınca özel düzenlemeler gerektirir.)

7. ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ: SÜREÇ VE SINIRLAMALAR

Nasıl Değiştirilir?

1. Yönetim kurulu teklifi

2. Genel kurul kararı

3. Tescil ve ilan

Önemli Not: Sermaye artırımı, faaliyet konusu değişikliği, merkez adresi değişikliği gibi konular mutlaka esas sözleşmede belirtilmeli.

8. SERMAYE ARTIRIMI/AZALTIMI VE ANA SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ

Sermaye Artırımı:

• Esas sözleşmedeki sermaye maddesi değiştirilir

• Rüçhan hakkı kullanımı düzenlenir

• Yeni payların itibari değeri belirtilir

Sermaye Azaltımı:

• Alacaklılara çağrı yapılır

• Alacaklar ödenmeden işlem tamamlanmaz

• Mahkeme onayı gerektirebilir

9. ANA SÖZLEŞMENİN ŞİRKETİN FAALİYETLERİNE ETKİSİ

• Ana sözleşmede faaliyet konusu dışında işlem yapılamaz (ultra vires prensibi)

• Yönetim kurulu ve genel kurul kararları bu belgeye uygun olmalıdır

• İmtiyazlar yalnızca sözleşmede yer alıyorsa geçerlidir

• Ana sözleşme, pay sahipleri arasındaki ilişkileri düzenler

10. SÖZLEŞME HATALARININ HUKUKİ SONUÇLARI

• Eksik sermaye beyanı → tescil reddi

• Uygun olmayan faaliyet konusu → ruhsat alınamaması

• İmza eksikliği → geçersizlik riski

• Eski TTK’ya göre düzenlenmiş metin → iptal/ceza riski

11. ELEKTRONİK ORTAMDA ANA SÖZLEŞME VE MERSİS

• MERSİS üzerinden şablon kullanılarak hızlı hazırlık

• Özel esas sözleşme yüklenebilir

• Elektronik imza ile süreç yürütülebilir

• Notere gitmeden imzalama mümkündür (e-imza şartı ile)

12. YARGI KARARLARI IŞIĞINDA UYGULAMA ÖRNEKLERİ

“Ana sözleşmede belirtilmeyen bir faaliyeti gerçekleştiren anonim şirketin, bu faaliyet sonucunda doğan sözleşmesi batıldır.”
– Yargıtay 11. HD, 2021/4452 E., 2022/3321 K.

“Kuruculara tanınan özel menfaatler esas sözleşmede açıkça belirtilmemişse geçersizdir.”
– Danıştay 10. Daire, 2019/2785 E., 2020/4789 K.

13. ULUSLARARASI UYGULAMALAR İLE KARŞILAŞTIRMA

ÜlkeŞirket Sözleşmesi AdıTemel UnsurlarABDArticles of IncorporationUnvan, amaç, hisse, yönetimİngiltereMemorandum & Articles of AssociationTüzük, yönetim şekliAlmanyaSatzungSermaye, yönetim, faaliyet alanı

14. SONUÇ VE PRATİK TAVSİYELER

• Ana sözleşme “şirketin anayasası”dır: Kurulurken dikkatle hazırlanmalı

• Faaliyet alanı geniş ve açık biçimde yazılmalı

• İmtiyazlı paylar, kâr dağıtımı gibi konular ayrıntılı belirlenmeli

• Her değişiklikte MERSİS ve sicil süreçleri eksiksiz izlenmeli

• Gerekirse profesyonel danışman desteği alınmalı

📕 Paylar ve Pay Sahipliği

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 4)

Anonim şirkette pay kavramının hukuki boyutu, türleri, devri, imtiyazlar, ortaklık hakları ve güncel yargı kararlarıyla detaylı analiz…

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Pay Kavramının Anonim Şirketteki Önemi

2. Payın Hukuki Niteliği

3. Pay Türleri
     3.1. Nama Yazılı Paylar
     3.2. Hamiline Yazılı Paylar
     3.3. İmtiyazlı Paylar

4. Pay Sahipliği ve Ortaklık Sıfatı

5. Pay Devrine İlişkin Hükümler

6. Pay Devrinin Hüküm ve Sonuçları

7. Pay Senetleri ve Geçerlilik Şartları

8. İmtiyaz Hakkı ve Sınırları

9. Pay Sahiplerinin Hakları
     9.1. Mali Haklar
     9.2. Yönetimsel Haklar

10. Azınlık Hakları

11. Pay Sahipliği ile İlgili Yargı Kararları

12. Uluslararası Uygulama Karşılaştırmaları

13. Uyuşmazlıklar ve Dava Türleri

14. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: PAY KAVRAMININ ANONİM ŞİRKETTEKİ ÖNEMİ

Pay, anonim şirketin sermayesinin bir parçasını temsil eden, sahibine şirket üzerinde çeşitli haklar sağlayan hukuki bir varlıktır. Anonim şirketin temelini “paylara bölünmüş sermaye yapısı” oluşturur. Bu nedenle pay kavramı, yalnızca mali değil aynı zamanda kurumsal bir güç anlamına da gelir.

2. PAYIN HUKUKİ NİTELİĞİ

Pay; mülkiyet hakkı ile yönetimsel hakların birleştiği özel bir hak türüdür. Hem alacak hakkı (kâr payı) hem de katılım hakkı (oy, genel kurul) sağlar. TTK’ya göre pay, ayni bir mal değildir ama devredilebilir bir malvarlığı değeridir.

3. PAY TÜRLERİ

3.1. Nama Yazılı Paylar

• Sahibi bellidir

• Devri şirkete karşı geçerli olabilmesi için pay defterine işlenmesi gerekir (TTK m.499)

• Devri sınırlanabilir

• Genellikle küçük veya kapalı ortaklık yapılarında tercih edilir

3.2. Hamiline Yazılı Paylar

• Sahibi senedi elinde tutandır

• Kolay devredilebilir

• Anonim şirketin şeffaf olmayan ortaklık yapılarında kullanılır

• 2021’den itibaren Merkezi Kayıt Kuruluşu’na (MKK) bildirim zorunluluğu getirilmiştir

3.3. İmtiyazlı Paylar

• Oy hakkı, kâr payı, tasfiye payı gibi konularda diğer paylara üstünlük sağlar

• Ancak temel eşitlik ilkesini zedelememeli

• Esas sözleşmede açıkça belirtilmelidir (TTK m.360)

4. PAY SAHİPLİĞİ VE ORTAKLIK SIFATI

Ortaklık sıfatı, esas olarak pay sahibi olmakla doğar. Ancak pay sahibi olmanın şirkete karşı hakları doğurabilmesi için MKK’ya bildirim (hamiline) ya da pay defterine kayıt (nama) zorunludur.

Örneğin bir kişinin noter satış sözleşmesiyle pay devralması yetmez; bu devrin şirkete bildirilmesi gerekir.

5. PAY DEVRİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER

• Hamiline Paylar: Senet el değiştirdiğinde devir gerçekleşmiş sayılır

• Nama Paylar: Pay defterine işlenmeden devir geçerli olmaz

• İmtiyazlı Paylar: Devri özel hükümlere tabi olabilir

• Şirket sözleşmesinde devre kısıtlama getirilebilir ancak bu kısıtlama mutlak olamaz (TTK m.491)

6. PAY DEVRİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI

• Devirden itibaren yeni pay sahibi ortaklık sıfatını kazanır

• Devir geçerli şekilde yapılmadıysa, şirket nezdinde hak doğurmaz

• Hisse devir sözleşmesi çoğu zaman noter onaylı yapılır ama bu zorunlu değildir (örneğin hamiline senet varsa)

7. PAY SENETLERİ VE GEÇERLİLİK ŞARTLARI

• Pay senedi çıkarılması için sermayenin tamamen ödenmiş olması gerekir (TTK m.486)

• Senetlerde bulunması gereken bilgiler:   - Şirket unvanı
    - Sermaye miktarı
    - Payın itibari değeri
    - Sahiplik türü (nama/hamiline)

8. İMTİYAZ HAKKI VE SINIRLARI

• Genel kurulda fazla oy hakkı

• Kâr dağıtımında öncelik

• Yönetim kuruluna doğrudan üye atama hakkı

• Ancak temel hakları tamamen ortadan kaldıran imtiyazlar geçersiz sayılır

📌 TTK m.360-361 hükümlerine göre imtiyaz sadece esas sözleşme ile mümkündür.

9. PAY SAHİPLERİNİN HAKLARI

9.1. Mali Haklar

• Kâr payı alma

• Tasfiye bakiyesi

• Bedelsiz pay alma (sermaye artırımı durumunda)

9.2. Yönetimsel Haklar

• Genel kurula katılma

• Oy kullanma

• Bilgi alma ve inceleme

• İptal davası açma (azlık)

10. AZINLIK HAKLARI

Azınlık, sermayenin en az %10’una (halka açık değilse) sahip pay sahiplerini ifade eder. Hakları:

• Olağanüstü genel kurul çağrısı

• Finansal tablo denetimi talebi

• Kâr dağıtımı önerisi

• Genel kurul kararlarının iptali davası

11. PAY SAHİPLİĞİ İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI

“Pay devri pay defterine işlenmedikçe, nama yazılı pay devri şirket nezdinde geçerli olmaz.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/2165 E., 2021/1573 K.

“İmtiyaz hakkı esas sözleşmede açıkça yer almıyorsa, bu hak ileri sürülemez.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/982 E., 2020/3241 K.

12. ULUSLARARASI UYGULAMA KARŞILAŞTIRMALARI

ÜlkePay TürleriDevir KurallarıABDCommon, PreferredSEC ve eyalet hukukuna tabiAlmanyaNamensaktien, InhaberaktienNoter onayı gerekebilirİngiltereOrdinary, Preference sharesŞirket defterine kayıt esastır

13. UYUŞMAZLIKLAR VE DAVA TÜRLERİ

• Pay devrinin geçersizliği

• Pay defteri kayıtlarının düzeltilmesi

• Ortaklık sıfatının tanınması

• Kâr payı alacağı davası

• Azlık haklarının engellenmesi

14. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Pay senetleri düzenli tutulmalı ve devri dikkatle yapılmalı

• Nama yazılı paylarda pay defteri ihmal edilmemeli

• Hamiline yazılı paylar için MKK bildirim zorunluluğu unutulmamalı

• Azlık hakları, esas sözleşmeyle ortadan kaldırılamaz

• Pay sahipliği ile ilgili işlemlerde uzman desteği alınmalı

📓 Anonim Şirkette Organlar

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 5)

Genel kurul, yönetim kurulu ve denetim yapısı hakkında tam kapsamlı bir rehber. Yasal dayanaklar, içtihatlar ve uygulama önerileriyle.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Organ Kavramı ve Anonim Şirket Yapısındaki Rolü

2. Anonim Şirketin Zorunlu Organları

3. Genel Kurul
     3.1. Genel Kurulun Yetkileri
     3.2. Toplantı Türleri ve Çağrı Usulleri
     3.3. Toplantı ve Karar Nisapları
     3.4. Elektronik Genel Kurul
     3.5. Genel Kurul Kararlarının İptali

4. Yönetim Kurulu
     4.1. Yönetim Kurulunun Oluşumu
     4.2. Görev ve Yetkileri
     4.3. Sorumlulukları
     4.4. İç Yönerge Hazırlama

5. Denetim Mekanizması
     5.1. Bağımsız Denetim Zorunluluğu
     5.2. Denetçinin Atanması ve Sorumluluğu

6. Organların İşleyişi Arasındaki İlişkiler

7. Organların Hukuki Sorumluluğu ve Cezaî Yaptırımlar

8. Organlarda Görev Süresi, Azil ve İstifa

9. Uygulamada Görülen Sorunlar ve Çözüm Önerileri

10. Yargı Kararlarıyla Değerlendirme

11. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: ORGAN KAVRAMI VE ANONİM ŞİRKET YAPISINDAKİ ROLÜ

Organlar, anonim şirketin tüzel kişiliği adına hareket eden karar ve icra birimleridir. Bu sistem sayesinde tüzel kişilik fiilen işler hâle gelir. TTK sistematiğinde üç temel organ öngörülmüştür: Genel kurul, yönetim kurulu, denetim sistemi.

2. ANONİM ŞİRKETİN ZORUNLU ORGANLARI

Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim şirkette üç organ bulunması zorunludur:

1. Genel Kurul (TTK m.408 vd.)

2. Yönetim Kurulu (TTK m.359 vd.)

3. Denetim Mekanizması (TTK m.397 vd.)

3. GENEL KURUL

3.1. Genel Kurulun Yetkileri (TTK m.408)

• Esas sözleşme değişikliği

• Yönetim kurulu üyelerinin seçimi ve azli

• Yıllık bilançonun onayı

• Kâr dağıtım kararı

• Tasfiye kararı

• Sorumluluk davası açılması

3.2. Toplantı Türleri ve Çağrı Usulleri

• Olağan toplantı: Her hesap dönemi sonunda

• Olağanüstü toplantı: Gerek görüldüğünde

• Çağrı yöntemleri:   - Gazete ilanı
    - Taahhütlü mektup
    - E-posta (KEP)

3.3. Toplantı ve Karar Nisapları

• TTK m.418 uyarınca genel kurul ilk toplantısında sermayenin en az 1/4’ü hazır olmalı

• İkinci toplantıda katılım aranmaz

• Karar yeter sayısı: Hazır bulunanların çoğunluğu

3.4. Elektronik Genel Kurul (e-GKS)

• Halka açık olsun ya da olmasın tüm AŞ’lerde mümkündür

• MKK üzerinden sistem kurulmalıdır

• Pay sahipleri uzaktan oy kullanabilir

3.5. Genel Kurul Kararlarının İptali

• İptal süresi: Kararın öğrenilmesinden itibaren 3 ay

• Dava açma hakkı: Katılmayan, olumsuz oy veren ortaklar

• Yetkili mahkeme: Şirket merkezinin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesi

4. YÖNETİM KURULU

4.1. Oluşumu (TTK m.359)

• En az 1 üye yeterlidir

• Tüzel kişi üye olabilir

• Görev süresi: En çok 3 yıl

4.2. Görev ve Yetkileri

• Şirketi temsil ve idare

• Genel kurul çağrısı

• İç yönerge düzenleme

• Finansal tabloların hazırlanması

• Stratejik karar alma

4.3. Sorumlulukları (TTK m.553)

• Kusurlu davranışla zarara neden olurlarsa şirkete, pay sahiplerine ve alacaklılara karşı sorumludurlar

• Yönetim kurulu üyeleri birlikte ya da tek başlarına sorumlu olabilir

• VUK m.10 kapsamında vergi borçlarından da sorumluluk doğabilir

4.4. İç Yönerge Hazırlama

• Temsile yetkili kişilerin belirlenmesi

• Şirket içi görev dağılımının açıklanması

• Sicile tescil ve ilan edilmesi gerekir

5. DENETİM MEKANİZMASI

5.1. Bağımsız Denetim Zorunluluğu

• TTK m.397: Belirli kriterleri aşan şirketlerde zorunludur

• Kriterler:   - Aktif toplamı 75 milyon TL üzeri
    - Yıllık net ciro 150 milyon TL üzeri
    - 150’den fazla çalışan

5.2. Denetçinin Atanması ve Sorumluluğu

• Genel kurulca seçilir

• Bağımsız, tarafsız ve uzman kişi olmalıdır

• Denetim raporu hazırlamakla yükümlüdür

• Görevin kötüye kullanılması durumunda TTK m.554 uyarınca sorumluluk doğar

6. ORGANLARIN İŞLEYİŞİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER

• Genel kurul, üst organdır, stratejik kararları verir

• Yönetim kurulu, yürütme ve temsil faaliyetlerini yürütür

• Denetim, diğer iki organın işleyişini kontrol eder

Bu ilişkiler hiyerarşik değil; işlevseldir.

7. ORGANLARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU VE CEZAÎ YAPTIRIMLAR

• Usulsüz karar alan yönetim kurulu üyeleri, TTK m.553 ve devamı uyarınca şirket zararı kadar sorumludur

• Sahte beyanda bulunanlar için TTK m.562’ye göre ceza öngörülür

• Denetim yükümlülüğünü yerine getirmeyen şirket ve denetçi cezalandırılabilir

8. ORGANLARDA GÖREV SÜRESİ, AZİL VE İSTİFA

• Görev süresi 3 yılı geçemez

• Genel kurul, yönetim kurulu üyelerini her zaman azledebilir

• Azil, haksız olsa bile geçerlidir ancak tazminat doğabilir

• İstifa halinde temsil yetkisi yeni temsilci atanana kadar devam edebilir

9. UYGULAMADA GÖRÜLEN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

• Genel kurul çağrılarının usulsüz yapılması → Karar iptalleri

• Yönetim kurulu toplantısız karar alma usullerinin ihlali

• Denetçinin bağımsız olmaması

• Çözüm:   - İç yönergelerin açık hazırlanması
    - Yönetim kurulu kararlarının düzenli kaydı
    - e-GKS sisteminin aktif kullanımı

10. YARGI KARARLARIYLA DEĞERLENDİRME

“Genel kurul toplantı çağrısı kanuna aykırı yapıldıysa, alınan kararlar iptale tabidir.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/1132 E., 2021/4562 K.

“Yönetim kurulu üyesi, temsil yetkisini kötüye kullanarak şirkete zarar verirse doğrudan tazminat yükümlüsü olur.”
– Yargıtay 11. HD, 2018/884 E., 2019/1115 K.

11. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Organ yapısı anonim şirketin işlerliğinin temelidir

• Organlar arası denge ve hukuka uygunluk titizlikle sağlanmalıdır

• Yönetim kurulu üyeleri görevlerini kişisel sorumluluk bilinciyle yürütmelidir

• Genel kurul süreçleri usulüne uygun yürütülmelidir

• Denetim yapısı bağımsız ve etkin kurulmalıdır,

📒 Anonim Şirketlerde Ortakların Hakları ve Yükümlülükleri

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 6)

Pay sahipliğinin doğurduğu tüm hak ve borçlar: Kâr payı, oy, bilgi alma, rekabet yasağı, sadakat yükümlülüğü ve çok daha fazlası...

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Pay Sahipliği ve Ortaklık Sıfatı

2. Ortaklık Haklarının Sınıflandırılması

3. Mali Haklar
     3.1. Kâr Payı Alma Hakkı
     3.2. Tasfiye Bakiyesine Katılma Hakkı
     3.3. Bedelsiz Pay Alma Hakkı

4. Yönetimsel Haklar
     4.1. Oy Hakkı
     4.2. Genel Kurula Katılma
     4.3. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı

5. Azınlık Hakları
     5.1. Özel Denetim İsteme
     5.2. Genel Kurul Çağrısı
     5.3. Kâr Payı Dağıtımı Talebi

6. İmtiyazlı Paylara Tanınan Ek Haklar

7. Ortakların Yükümlülükleri
     7.1. Sermaye Taahhüdü
     7.2. Rekabet Yasağı
     7.3. Sadakat Yükümlülüğü
     7.4. Sır Saklama Yükümlülüğü

8. Hakların Kullanımında Sınırlar

9. Hakların Kötüye Kullanılması ve Sorumluluk

10. Yargı Kararları Işığında Ortaklık Hakları

11. Uyuşmazlık Örnekleri ve Çözüm Yolları

12. Sonuç ve Değerlendirme

1. GİRİŞ: PAY SAHİPLİĞİ VE ORTAKLIK SIFATI

Anonim şirkette ortaklık sıfatı, bir veya daha fazla paya sahip olmakla kazanılır. Pay sahipliği, kişiye yalnızca maddi kazanç sağlamakla kalmaz; aynı zamanda şirketin karar alma mekanizmasında söz sahibi olma ve bazı yükümlülükler üstlenme hakkı da verir.

2. ORTAKLIK HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI

Ortaklık hakları iki ana başlık altında incelenir:

• Mali Haklar: Kâr payı, tasfiye payı, bedelsiz pay alma gibi

• Yönetimsel Haklar: Oy hakkı, genel kurulda katılım, bilgi alma gibi

Bunlara ek olarak, azınlık hakları ve imtiyazlı haklar özel koruma alanı sağlar.

3. MALİ HAKLAR

3.1. Kâr Payı Alma Hakkı (TTK m.507)

• Yıllık bilançoda kar oluşması halinde genel kurul kararıyla dağıtılır

• Esas sözleşmede aksi belirtilmedikçe eşit dağıtılır

• Hak doğumu için genel kurul kararı şarttır

3.2. Tasfiye Bakiyesine Katılma Hakkı

• Şirket tasfiyeye girdiğinde aktif varlıklar pay sahiplerine dağıtılır

• Önce borçlar ödenir, sonra kalan paylaştırılır

3.3. Bedelsiz Pay Alma Hakkı

• İç kaynaklardan sermaye artırımı yapıldığında verilir

• Eski pay oranında yeni pay edinilir

4. YÖNETİMSEL HAKLAR

4.1. Oy Hakkı

• Her pay en az bir oy hakkı verir (istisnalar olabilir)

• Genel kurulda kullanılır

• İmtiyazlı paylarda daha fazla oy hakkı olabilir

4.2. Genel Kurula Katılma Hakkı

• Olağan ve olağanüstü toplantılara çağrı alarak katılabilir

• Temsilci aracılığıyla da katılım mümkündür

4.3. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı (TTK m.437)

• Şirket belgelerini görme ve bilgi alma hakkı

• Yönetim kurulu tarafından sınırlandırılamaz, sadece “haklı nedenlerle” reddedilebilir

• Red halinde mahkemeye başvuru mümkündür

5. AZINLIK HAKLARI

Azınlık = sermayenin en az %10’unu (halka açık değilse) temsil eden ortaklar.

5.1. Özel Denetim Talebi (TTK m.438)

• Bilgi alma hakkının kullanılmasıyla ortaya çıkabilecek kuşkulu durumlar için talep edilir

5.2. Genel Kurul Çağrısı (TTK m.411)

• Gündemde olmayan konuların görüşülmesini talep etme

• Toplantıya çağrı yetkisi

5.3. Kâr Dağıtımı Talebi (TTK m.507/2)

• Kar elde edilmesine rağmen dağıtım yapılmaması halinde, azınlık kâr dağıtımı talep edebilir

6. İMTİYAZLI PAYLARA TANINAN EK HAKLAR

• Oy hakkı imtiyazı (bir pay = 5 oy gibi)

• Yönetim kuruluna doğrudan üye atama hakkı

• Kâr payı önceliği

• Tasfiye payı önceliği

İmtiyazlar mutlaka esas sözleşmede açıkça yer almalıdır (TTK m.360).

7. ORTAKLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

7.1. Sermaye Taahhüdü

• Ana sözleşmede belirtilen miktarda ödeme yükümlülüğü

• Ödenmezse icra takibi mümkündür

• Taahhüdün yerine getirilmemesi ortaklıktan çıkarma sebebi olabilir

7.2. Rekabet Yasağı (TTK m.396)

• Yönetim kurulu üyesi olan ortaklar için geçerlidir

• Şirketin faaliyet alanında şahsen veya dolaylı rekabet yasaktır

• İhlal halinde tazminat veya şirket lehine kazanç devri gündeme gelir

7.3. Sadakat Yükümlülüğü

• Şirkete zarar verecek davranışlardan kaçınma

• Pay sahipleri şirketin menfaatini gözetmekle yükümlüdür

7.4. Sır Saklama Yükümlülüğü

• Şirketin ticari sırları, finansal yapısı gibi konuların paylaşılması yasaktır

• Özellikle azlık hakları kapsamında bilgi edinen ortaklar açısından geçerlidir

8. HAKLARIN KULLANIMINDA SINIRLAR

• Haklar dürüstlük kuralına uygun kullanılmalıdır

• Hakkın kötüye kullanımı halinde tazminat gündeme gelebilir

• Azınlık hakları “şirketi felç etmek” amacıyla kullanılamaz

9. HAKLARIN KÖTÜYE KULLANILMASI VE SORUMLULUK

Örnek: Sürekli iptal davası açarak şirketin karar alma sürecini engelleyen bir ortak, dürüstlük kuralını ihlal etmiş sayılır
– Bu durumda hak düşümü veya tazminat gündeme gelir

10. YARGI KARARLARI IŞIĞINDA ORTAKLIK HAKLARI

“Genel kurulda oy kullanma hakkı, paya bağlı olup, esas sözleşmeyle kaldırılamaz.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/874 E., 2020/1641 K.

“Azınlığın bilgi alma talebinin reddedilmesi, genel kurul kararlarının iptali için yeterli sebeptir.”
– Yargıtay 11. HD, 2021/1759 E., 2022/1880 K.

11. UYUŞMAZLIK ÖRNEKLERİ VE ÇÖZÜM YOLLARI

• Kâr dağıtımı yapılmaması → Dava açılabilir

• Genel kurul çağrısının reddedilmesi → Mahkemeye başvuru

• Bilgi alma talebinin engellenmesi → Mahkeme kanalıyla özel denetim

• Rekabet yasağının ihlali → Tazminat davası

12. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

• Ortaklık hakları, şirket içi demokratik yapının temelidir

• Hakların doğru kullanımı, şirketin sağlıklı işlemesini sağlar

• Hakların kötüye kullanımı, hem şirketi hem diğer ortakları zarara uğratır

• Her pay sahibi kendi hakkını bilir ve sınırlarına saygı duyarsa, anonim şirketler uzun ömürlü olur

📔 Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Yedek Akçeler

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 7)

TTK ve vergi hukuku çerçevesinde kârın belirlenmesi, dağıtılması, yedek akçeler, ortak hakları ve ihtilaflara dair uygulamalı rehber.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Kâr Dağıtımının Anonim Şirketteki Yeri

2. Kâr Kavramı ve Türleri

3. Dağıtılabilir Kârın Hesaplanması

4. Genel Kurulun Kâr Dağıtımına İlişkin Yetkileri

5. Kâr Dağıtım Zorunluluğu Var mı?

6. Kâr Payı Hakkı ve Pay Sahipliği

7. Kâr Payı Hesaplama Yöntemleri

8. Yedek Akçeler
     8.1. Kanuni Yedek Akçeler
     8.2. İhtiyari Yedek Akçeler
     8.3. Olağanüstü Yedek Akçeler

9. Dağıtım Zamanı ve Usulü

10. Sermayeye Eklenme ve Bedelsiz Paylar

11. SPK Düzenlemeleri ve Halka Açık Şirketlerde Dağıtım

12. Vergisel Boyut: Stopaj ve Beyan

13. Kâr Dağıtımı İle İlgili Yargı Kararları

14. Kâr Dağıtımına İlişkin Uyuşmazlıklar

15. Sonuç ve Pratik Öneriler

1. GİRİŞ: KÂR DAĞITIMININ ANONİM ŞİRKETTEKİ YERİ

Kâr dağıtımı, anonim şirketin faaliyetlerinden elde ettiği net gelirin pay sahiplerine yansımasıdır. Şirketin başarısını somutlaştıran ve yatırımcıların ilgisini sürdüren temel mekanizmadır. Ancak bu süreç sadece ekonomik değil, hukuki ve usuli birçok unsuru da içerir.

2. KÂR KAVRAMI VE TÜRLERİ

• Muhasebe kârı: Gelir-gider farkı

• Vergi kârı: Vergi Usul Kanunu (VUK) esasına göre hesaplanan kâr

• Dağıtılabilir kâr: Vergi sonrası, yedek akçeler ayrıldıktan sonra ortaklara dağıtılabilecek tutar

3. DAĞITILABİLİR KÂRIN HESAPLANMASI

1. Dönem net kârı belirlenir

2. Geçmiş yıl zararları mahsup edilir

3. Kanuni yedek akçeler ayrılır

4. Geriye kalan tutar dağıtılabilir kârı oluşturur

🔍 TTK m.507 gereğince, pay sahipleri kâr dağıtımını talep edebilmek için şirketin yıllık faaliyet kârı olması gerekir.

4. GENEL KURULUN KÂR DAĞITIMINA İLİŞKİN YETKİLERİ

• Yönetim kurulunun hazırladığı yıllık kâr dağıtım önerisini kabul veya reddedebilir

• Dağıtım oranı belirleyebilir

• Yedek akçelerin ayrılmasına karar verebilir

• SPK’ya tabi şirketlerde bu yetkiler bazı sınırlamalara tabidir

5. KÂR DAĞITIM ZORUNLULUĞU VAR MI?

TTK açısından zorunlu değil.
Ancak:

• Esas sözleşmede dağıtım öngörülmüşse zorunlu hale gelir

• SPK şirketleri için yıllık en az %20 dağıtım zorunluluğu olabilir

• Azlık, kâr dağıtımı yapılmamasına itiraz edebilir

6. KÂR PAYI HAKKI VE PAY SAHİPLİĞİ

• Her pay sahibinin, sermaye oranına göre eşit oranda kâr payı hakkı vardır

• İmtiyazlı paylarda farklı oranlar uygulanabilir

• Kâr payı hakkı şarta bağlı olarak sınırlandırılamaz

7. KÂR PAYI HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

Örnek senaryo:

• Net dönem kârı: 1.000.000 TL

• Kanuni yedek akçe (%5): 50.000 TL

• Geriye kalan: 950.000 TL

• Esas sözleşmede %70 dağıtım öngörülmüşse → 665.000 TL dağıtılır

• Pay sahipleri sermaye oranına göre pay alır

8. YEDEK AKÇELER

8.1. Kanuni Yedek Akçeler (TTK m.519)

• Her yıl safi kârın %5’i ayrılır

• %20’ye ulaşıncaya kadar devam eder

• Sermayenin %20’sini geçemez

8.2. İhtiyari Yedek Akçeler

• Genel kurul kararıyla ayrılır

• Olası borçlar, yatırımlar, teminatlar için

8.3. Olağanüstü Yedek Akçeler

• Gelecek dönemlerde risk karşılığı olarak tutulur

• Pay sahiplerine dağıtılmaz

• Şirketin mali direncini artırır

9. DAĞITIM ZAMANI VE USULÜ

• Genel kurul dağıtım tarihini belirler

• Peşin veya taksitli olabilir

• Banka hesaplarına aktarılır

• Dağıtım tutanaklarla kayıt altına alınır

• Dağıtım tarihinden itibaren hak kazanılır

10. SERMAYEYE EKLENME VE BEDELSİZ PAYLAR

• Kâr dağıtımı yerine sermayeye eklenerek yeni pay verilmesi mümkündür

• “Bedelsiz sermaye artırımı” olarak adlandırılır

• Ortaklar kâr payı yerine pay sayısını artırır

11. SPK DÜZENLEMELERİ VE HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE DAĞITIM

• Zorunlu kâr dağıtım oranları

• Kâr dağıtım tablosu zorunluluğu

• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden ilan

• Kâr payı avansı verme imkanı

• SPK’nın Kâr Payı Tebliği (II-19.1)

12. VERGİSEL BOYUT: STOPAJ VE BEYAN

• Tüzel kişilere dağıtılan kâr: %0 stopaj

• Gerçek kişilere dağıtılan kâr: %10 stopaj (2023 itibariyle)

• Yurt dışına dağıtım: Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları dikkate alınmalı

• Stopaj beyanı ve ödemesi, şirket tarafından yapılır

13. KÂR DAĞITIMI İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI

“Kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararının, azlık hakları dikkate alınmadan alınması iptal nedenidir.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/1256 E., 2020/1742 K.

“Yedek akçe ayrılmadan yapılan kâr dağıtımı hükümsüzdür.”
– Yargıtay 11. HD, 2021/2071 E., 2021/3482 K.

14. KÂR DAĞITIMINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLAR

• Azınlığın kâr dağıtımına itirazı

• Kâr payının eksik dağıtılması

• Esas sözleşmeye aykırı dağıtım

• Yedek akçelerin dağıtıma konu edilmesi

• Çözüm:   - Genel kurul kararının iptali
    - Tazminat davası
    - Eksik ödemeye karşı icra takibi

15. SONUÇ VE PRATİK ÖNERİLER

• Kâr dağıtımı, şirketin prestiji kadar ortakların güvenini de etkiler

• Yedek akçeler doğru şekilde ayrılmalı, yasal sınırlara dikkat edilmeli

• SPK düzenlemelerine tabi şirketlerde mutlaka profesyonel destek alınmalı

• Stopaj ve vergilendirme süreci mali müşavir denetiminde yürütülmeli

• Dağıtım kararları usule uygun alınmalı, tutanaklara tam olarak geçirilmelidir

📘 Azınlık Hakları ve Pay Sahipliği İlişkileri

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 8)

Sermaye çoğunluğuna karşı pay sahiplerini koruyan azınlık hakları, ortaklar arası ilişkiler ve şirket içi denge mekanizmaları üzerine kapsamlı analiz.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Azınlık Kavramı ve Tarihsel Gelişim

2. Türk Hukukunda Azınlık: Tanım ve Şartlar

3. Azınlık Haklarının Hukuki Dayanağı

4. Olağanüstü Genel Kurul Çağrısı

5. Gündeme Madde Eklenmesi Talebi

6. Özel Denetim Talebi

7. Kâr Dağıtımı Talebi

8. Genel Kurul Kararlarının İptali

9. Haklı Sebebe Dayalı Fesih Davası

10. Pay Sahipleri Arasındaki Hukuki İlişkiler
      10.1. Ortaklar Arası Sözleşmeler
      10.2. Ön Alım, Geri Alım, Satma Hakkı
      10.3. Pay Defteri ve Pay Devri İlişkileri

11. Azlık Haklarının Kullanımında Usul ve Sınırlamalar

12. Azlık Hakkının Kötüye Kullanımı

13. Yargı Kararlarıyla Azınlık Haklarının Yorumu

14. Uluslararası Düzenlemelerle Karşılaştırma

15. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: AZINLIK KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİM

Azınlık hakları, küçük pay sahiplerinin şirketin büyük ortaklarına karşı korunmasını amaçlayan şirket içi denetim ve katılım araçlarıdır. Roma hukukundan günümüze kadar gelen bu kavram, modern anonim şirketlerde demokrasiyi kurumsallaştıran en önemli unsurlardan biridir.

2. TÜRK HUKUKUNDA AZINLIK: TANIM VE ŞARTLAR

TTK m.411, 439, 438 ve devamı hükümlerine göre:

• Halka açık olmayan şirketlerde %10

• Halka açık şirketlerde %5 pay oranına sahip ortaklar azınlık olarak tanımlanır

Bu oranlardaki pay sahipleri bazı özel haklara sahiptir ve çoğunluğun kararlarını dengeleyebilir.

3. AZINLIK HAKLARININ HUKUKİ DAYANAĞI

• TTK m.411: Olağanüstü genel kurul çağrısı

• TTK m.438: Özel denetim talebi

• TTK m.507: Kâr dağıtım talebi

• TTK m.531: Haklı sebebe dayalı fesih

• TTK m.439: Gündeme madde ekletme

4. OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL ÇAĞRISI (TTK m.411)

Azlık, yönetim kurulundan genel kurul çağrısı talep edebilir. Çağrı yapılmazsa mahkemeye başvurulabilir.
Şartlar:

• Talep yazılı olmalı

• Gerekçe belirtilmeli

• Pay oranı %10 (halka açık değilse)

5. GÜNDEME MADDE EKLENMESİ TALEBİ (TTK m.439)

Azlık, olağan genel kurul gündemine madde eklenmesini talep edebilir.
Bu hak, şirket yönetiminin gündemi tek başına belirlemesine karşı bir önlemdir.

6. ÖZEL DENETİM TALEBİ (TTK m.438)

• Pay sahipleri, şirketin belli işlemleri hakkında özel denetim isteyebilir

• Yönetim kurulu önce red ya da kabul kararı verir

• Reddedilirse genel kurula başvurulur

• Genel kurul da reddederse, mahkemeden özel denetçi atanması istenebilir

7. KÂR DAĞITIMI TALEBİ (TTK m.507/2)

• Şirket kâr etmişse ve kâr dağıtımı yapılmıyorsa

• Azlık kâr dağıtımı için genel kurulu zorlayabilir

• Uygulamada sıklıkla başvurulan bir araçtır

8. GENEL KURUL KARARLARININ İPTALİ

Azlık, aşağıdaki durumlarda kararların iptalini isteyebilir:

• Kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına aykırı kararlar

• Azlık haklarının göz ardı edilmesi

• Bilgi alma hakkının engellenmesi

İptal süresi: Kararın öğrenilmesinden itibaren 3 ay
Yetkili mahkeme: Asliye Ticaret Mahkemesi

9. HAKLI SEBEBE DAYALI FESİH DAVASI (TTK m.531)

Azlık, şirketin varlığına veya kendi haklarına ciddi zarar veren bir ortam oluştuğunda, şirketin feshini talep edebilir.

Örnek durumlar:

• Sürekli bilgi alma hakkının engellenmesi

• Kararların sürekli azlığa rağmen alınması

• Yolsuzluk ve şeffaflık ihlali

Mahkeme, fesih yerine alternatif çözüm yolları (örneğin payların satın alınması) önerebilir.

10. PAY SAHİPLERİ ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİLER

10.1. Ortaklar Arası Sözleşmeler

• Oy sözleşmeleri

• Kâr paylaşım anlaşmaları

• Rekabet düzenlemeleri

10.2. Ön Alım, Geri Alım, Satma Hakkı

• Pay devrinde ortaklara öncelik tanıyan düzenlemeler

• Çıkmak isteyen ortağın payının alınmasını zorunlu kılan hükümler

10.3. Pay Defteri ve Pay Devri İlişkileri

• Pay defteri, ortakların birbirini tanımasını sağlar

• Azlık, pay devrinin reddedilmesini denetleyebilir

11. AZLIK HAKLARININ KULLANIMINDA USUL VE SINIRLAMALAR

• Talep yazılı yapılmalı

• Pay sahipliği belgelendirilmeli

• Kararın öğrenilmesinden sonra 3 ay içinde başvuru yapılmalı

• Dürüstlük kuralına uygun olmalı

12. AZLIK HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI

• Her genel kurulda iptal davası açmak

• Sürekli özel denetim istemek

• Kâr dağıtımını engellemek

🔴 Bu tür davranışlar, dürüstlük kuralını ihlal eder ve kötü niyetli azınlığa karşı şirket korunur.

13. YARGI KARARLARIYLA AZINLIK HAKLARININ YORUMU

“Azınlık, bilgi alma hakkının engellenmesi durumunda iptal davası açabilir.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/4458 E., 2021/2393 K.

“Azlık tarafından yapılan olağanüstü genel kurul çağrısı, yönetim kurulu tarafından reddedilemez.”
– Yargıtay 11. HD, 2018/2263 E., 2019/1247 K.

14. ULUSLARARASI DÜZENLEMELERLE KARŞILAŞTIRMA

ÜlkeAzınlık EşiğiÖzel DenetimGenel Kurul ÇağrısıAlmanya%10✔️✔️İngiltere%5✔️✔️ABD%10 (eyaletlere göre değişken)✔️✔️Türkiye%10 (halka açık değilse)✔️✔️

15. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Azlık, şirket içi denetim sisteminin temel taşıdır

• Haklar etkin kullanılmalı, kötüye kullanılmamalıdır

• Ortaklık ilişkileri düzenli ve şeffaf olmalıdır

• Pay sahipleri arası anlaşmalar, çekişmelerin önüne geçebilir

• Profesyonel danışmanlık, azınlık-çoğunluk dengesini kurmakta kritiktir

📗 Anonim Şirkette Hukuki ve Cezai Sorumluluk

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 9)

Yönetim kurulu üyelerinden pay sahiplerine, şirket tüzel kişiliğinden üçüncü kişilere kadar uzanan kapsamlı bir sorumluluk haritası. TTK, VUK, SPK ve Ceza Kanunu hükümleri ışığında tam analiz.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Sorumluluk Kavramı ve Önemi

2. Hukuki Sorumluluğun Türleri
     2.1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk
     2.2. Haksız Fiil Sorumluluğu
     2.3. Kanundan Doğan Özel Sorumluluklar

3. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu
     3.1. TTK m.553 Uyarınca Sorumluluk
     3.2. VUK m.10 ve SGK Borçları
     3.3. Sorumluluğun Şartları

4. Pay Sahiplerinin Sorumluluğu

5. Denetçinin Sorumluluğu

6. Şirketin Tüzel Kişi Olarak Sorumluluğu

7. Cezai Sorumluluk
     7.1. TTK m.562 ve Devamı
     7.2. Vergi Suçları ve Kaçakçılık
     7.3. SPK ve Sermaye Piyasası Suçları
     7.4. Özel Ceza Kanunları

8. Sorumluluk Davaları
     8.1. Sorumluluk Davası Açma Hakkı
     8.2. Dava Süresi ve Yetkili Mahkeme
     8.3. Tazminat Hesaplaması

9. Sorumluluktan Kurtulma Hâlleri

10. Sigorta ile Sorumluluğun Teminat Altına Alınması

11. Yargı Kararlarıyla Uygulama

12. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: SORUMLULUK KAVRAMI VE ÖNEMİ

Anonim şirkette sorumluluk, şirketin işlemleri nedeniyle oluşan zararın, hangi kişiler tarafından ve hangi kapsamda karşılanacağını belirleyen temel bir ilkedir. Özellikle yönetim kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticiler için bu sorumluluk, şirket yönetiminin en dikkat gerektiren alanıdır.

2. HUKUKİ SORUMLULUĞUN TÜRLERİ

2.1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk

• Şirketin yaptığı sözleşmelerde taraf olarak yükümlülükleri yerine getirmemesi

• Bu durumda sorumluluk şirket tüzel kişiliğine aittir

2.2. Haksız Fiil Sorumluluğu (BK m.49)

• Şirket çalışanı ya da yönetici, üçüncü kişiye zarar verirse

• Şirket, zarar verenin fiilinden dolayı sorumlu tutulabilir

2.3. Kanundan Doğan Özel Sorumluluklar

• TTK m.553 (yönetim kurulu)

• VUK m.10 (vergi borcu sorumluluğu)

• SGK m.88 (prim borcu sorumluluğu)

3. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU

3.1. TTK m.553’e Göre Sorumluluk

Yönetim kurulu üyeleri, kanun, esas sözleşme veya genel kurul kararlarına aykırı davranışlarıyla verdikleri zararlardan şahsen ve müteselsilen sorumludur.

Sorumluluğun doğması için:

• Kusur

• Zarar

• İlliyet bağı

• Hukuka aykırılık gerekir

3.2. Vergi ve SGK Sorumluluğu

Vergi Usul Kanunu m.10:

• Vergi borçları için kanuni temsilciler, şirket mal varlığı yetersizse şahsen sorumlu tutulabilir

SGK m.88:

• Prim borçlarının ödenmemesi halinde, yönetim kurulu üyeleri hakkında şahsi takip yapılabilir

3.3. Yönetim Kurulunda Oybirliği - Oyçokluğu

• Karar toplantısıyla alınan hukuka aykırı kararlarda lehte oy kullananlar sorumludur

• Aleyhte oy verenler şerh koymuşsa sorumlu tutulmaz

4. PAY SAHİPLERİNİN SORUMLULUĞU

• Genel kural: Şirket borçlarından şahsi sorumluluk yoktur

• Ancak:   - Sermaye taahhüdünü yerine getirmeme
    - TTK m.550 kapsamında hileli kuruluş
    - Grup şirketlerinde “perdeyi kaldırma” doktriniyle dolaylı sorumluluk gündeme gelebilir

5. DENETÇİNİN SORUMLULUĞU

• TTK m.554: Bağımsız denetçi, görevini kötüye kullanırsa doğan zarardan sorumludur

• Kasten veya ihmal suretiyle yanlış beyan vermesi tazminat sorumluluğu doğurur

• Ayrıca cezai sorumluluk da doğabilir

6. ŞİRKETİN TÜZEL KİŞİ OLARAK SORUMLULUĞU

• Şirket, çalışanlarının ve yöneticilerinin fiillerinden doğan zararlardan sorumlu olabilir

• “İş sahibinin sorumluluğu” kapsamında değerlendirilir (BK m.66)

7. CEZAİ SORUMLULUK

7.1. TTK m.562 ve Devamı

• Sahte belge düzenlemek

• Şirket belgelerini vermemek

• Haksız hisse çıkarımı

• İlan yükümlülüğüne aykırılık

Cezalar:

• 3 aydan 2 yıla kadar hapis

• Adli para cezası

7.2. Vergi Suçları (VUK m.359)

• Sahte fatura düzenleme

• Defter ve belgeleri ibraz etmeme

• Vergi kaçakçılığı: 18 aydan 5 yıla kadar hapis

7.3. SPK ve Sermaye Piyasası Suçları

• İçerden bilgi ile işlem

• Piyasa dolandırıcılığı

• Kamuyu aydınlatma yükümlülüğüne aykırılık

7.4. Özel Ceza Hükümleri

• Türk Ceza Kanunu’na göre:   - Güveni kötüye kullanma
    - Tüzel kişi hakkında müsadere kararı

8. SORUMLULUK DAVALARI

8.1. Kimler Dava Açabilir?

• Şirketin kendisi

• Pay sahipleri (doğrudan zarar varsa)

• Alacaklılar

8.2. Süre

• Zararın öğrenilmesinden itibaren 2 yıl

• Her hâlükârda fiilden itibaren 5 yıl

8.3. Tazminat Hesaplaması

• Gerçek zarar esas alınır

• Kusur oranı, illiyet bağı dikkate alınır

• Bazen gelir kaybı da hesaplamaya dahil edilir

9. SORUMLULUKTAN KURTULMA HÂLLERİ

• Aleyhte oy verilmesi ve şerh düşülmesi

• Genel kurulun ibra kararı (belirli koşullarda)

• Zararın mücbir sebepten kaynaklanması

• Yetki ve görev sınırları dışına çıkmamak

10. SİGORTA İLE SORUMLULUĞUN TEMİNAT ALTINA ALINMASI

Yönetici Sorumluluk Sigortası:

• Yönetim kurulu üyelerinin kusurlarına karşı teminat sağlar

• Halka açık şirketlerde zorunlu

• Kurumsal yönetim açısından önemlidir

11. YARGI KARARLARIYLA UYGULAMA

“Yönetim kurulu üyesi, özen ve sadakat yükümlülüğünü ihlal ederse şirket zararından şahsen sorumludur.”
– Yargıtay 11. HD, 2021/1644 E., 2022/2341 K.

“Vergi borçlarının ödenmemesi halinde, şirket malvarlığı yetersizse yöneticiye şahsi takip yapılabilir.”
– Danıştay 9. Daire, 2020/2173 E., 2021/4331 K.

12. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Sorumluluk sistemini bilmeyen yönetici, risk üretir

• Her işlem kayıt altına alınmalı, belgeler eksiksiz tutulmalı

• Yönetim kurulu üyeleri görev sınırlarını bilmeli

• Pay sahipleri, denetim haklarını zamanında kullanmalı

• Şirketler, yöneticiler için sorumluluk sigortası yaptırmalı

• Cezai ve hukuki süreçler için uzman hukuk danışmanı desteği alınmalıdır

📓 Genel Kurul Kararlarının İptali

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 10)

Anonim şirketlerde genel kurul kararlarına karşı iptal davası: Şartlar, süreler, dava süreci, usul eksiklikleri ve Yargıtay içtihatlarıyla uygulamalı analiz.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Genel Kurulun Karar Alma Fonksiyonu

2. Genel Kurul Kararlarının Hukuki Niteliği

3. İptal Davasının Hukuki Dayanağı (TTK m.445 vd.)

4. Kimler İptal Davası Açabilir?

5. Hangi Kararlar İptale Tabi Olabilir?

6. İptal Davasının Şartları
     6.1. Haklı Sebep
     6.2. Usulsüzlük
     6.3. Dürüstlük Kuralına Aykırılık

7. İptal Davasında Süreler

8. Yetkili ve Görevli Mahkeme

9. İptal Davası ile Butlan Davası Arasındaki Fark

10. İptal Davasının Sonuçları

11. Usulsüz Karar Alma Örnekleri

12. Yargı Kararlarıyla Değerlendirme

13. İptal Davasına Alternatif Çözümler

14. Sonuç ve Pratik Öneriler

1. GİRİŞ: GENEL KURULUN KARAR ALMA FONKSİYONU

Genel kurul, anonim şirketin en yüksek karar organıdır. Sermaye artırımı, kâr dağıtımı, yönetim kurulunun ibra edilmesi gibi kritik kararları alır. Bu kararların, kanuna ve esas sözleşmeye uygun alınması gerekir. Aksi takdirde, iptal edilme riski doğar.

2. GENEL KURUL KARARLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ

Genel kurul kararları, şirketin iradesini yansıtan ve ortakları bağlayan kolektif hukuki işlemlerdir. Ancak bu kararlar, kamu düzenine, kanuna veya ortakların temel haklarına aykırı olamaz. Bu tür aykırılıklar iptal veya butlanla sonuçlanır.

3. İPTAL DAVASININ HUKUKİ DAYANAĞI (TTK m.445 vd.)

TTK m.445: Genel kurul kararları, kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına aykırı ise iptal edilebilir.

İptal edilebilirlik, şekli ya da maddi hukuka aykırılık durumunda gündeme gelir.

4. KİMLER İPTAL DAVASI AÇABİLİR?

• Toplantıya katılmayan pay sahipleri

• Katılıp olumsuz oy kullanan ve karara şerh koyanlar

• Yönetim kurulu üyeleri (bazı kararlar için)

• Azınlık pay sahipleri (%10 – halka açık değilse)

5. HANGİ KARARLAR İPTALE TABİ OLABİLİR?

• Esas sözleşme değişiklikleri

• Sermaye artırımı veya azaltımı

• Yönetim kurulu seçimi

• Kâr dağıtımı veya dağıtılmama kararı

• Şirketin feshi veya tasfiyesi

• Tüm genel kurul kararları – şeklen ya da içerik yönünden sakatsa

6. İPTAL DAVASININ ŞARTLARI

6.1. Haklı Sebep

• Ortakların temel haklarının ihlali

• Şirket kaynaklarının kötüye kullanımı

• Eşitlik ilkesine aykırı kararlar

6.2. Usulsüzlük

• Çağrı usulüne uyulmaması

• Oy kullanma haklarının engellenmesi

• Toplantı nisaplarının sağlanmaması

• Oy çokluğuyla alınması gereken kararlarda oybirliği aranması veya tersi

6.3. Dürüstlük Kuralına Aykırılık

• Kararın amacı, bir pay sahibini zarara uğratmak

• Azınlığın haklarını ihlal etmek

• Kötü niyetle alınmış kararlar

7. İPTAL DAVASINDA SÜRELER

• Süre: Kararın öğrenilmesinden itibaren 3 ay

• Karar tutanağına karşı açılır

• Süre hak düşürücüdür; mahkeme re’sen dikkate alır

• 3 aylık sürede açılmazsa dava reddedilir

8. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME

• Görevli Mahkeme: Asliye Ticaret Mahkemesi

• Yetkili Mahkeme: Şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesi

• Uygulamada en sık İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük merkezlerde görülür

9. İPTAL DAVASI İLE BUTLAN DAVASI ARASINDAKİ FARK

Özellikİptal DavasıButlan (Yokluk) DavasıSüre3 aySüreye tabi değilMahkeme kararı gerekliğiEvetYokluk hallerinde gerekmezSonuçGeçersizlikHiç doğmamış sayılırÖrnekUsulsüz çağrıGenel kurul hiç yapılmamışsa

10. İPTAL DAVASININ SONUÇLARI

• Karar iptal edilir

• Geriye etkili olarak geçersiz hale gelir

• Kararların uygulanmasına son verilir

• Şirket işlemlerini düzeltmek zorunda kalır

• Pay sahiplerinin hakları iade edilir

11. USULSÜZ KARAR ALMA ÖRNEKLERİ

• Olağan genel kurul çağrısının 15 gün yerine 7 gün önce yapılması

• Pay defterine kayıtlı olmayan kişinin oy kullanması

• Yönetim kurulunun kâr dağıtımı önerisinin oylanmadan reddedilmesi

• Oy hakkı imtiyazının kötüye kullanılması

12. YARGI KARARLARIYLA DEĞERLENDİRME

“Usulüne uygun yapılmayan genel kurul toplantısında alınan kararlar iptale tabidir.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/1124 E., 2021/1538 K.

“Katılmayan ortağın karara karşı dava açma hakkı, kararın kendisine tebliğiyle başlar.”
– Yargıtay 11. HD, 2018/887 E., 2019/1149 K.

13. İPTAL DAVASINA ALTERNATİF ÇÖZÜMLER

• İhtarname ile kararın geri alınması

• Yeniden genel kurul çağrısı yapılması

• Tadilen karar alınarak iptal sebebinin düzeltilmesi

• Uzlaşma süreçleri (özellikle aile şirketlerinde)

14. SONUÇ VE PRATİK ÖNERİLER

• Genel kurul kararları dikkatle hazırlanmalı, çağrı usulü asla ihmal edilmemeli

• Kararlara şerh koymak, dava hakkı açısından önemlidir

• Azlık hakları dikkate alınmalı; yok saymak iptal sebebidir

• Şirketlerin hukuk danışmanı eşliğinde toplantı yapması birçok iptali önler

• Karar defterleri, tutanaklar ve belgeler dikkatle muhafaza edilmelidir

📙 Halka Açık Anonim Şirketler

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 11)

Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri, Borsa İstanbul işlemleri, kurumsal yönetim, kamuyu aydınlatma ve yatırımcı ilişkileri üzerine tam bir başvuru kaynağı.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Halka Açıklık Kavramı ve Ekonomik Önemi

2. Halka Açık AŞ Tanımı ve Özellikleri

3. Halka Arz Süreci
     3.1. Halka Arz Öncesi Hazırlık
     3.2. SPK Başvurusu ve İzahname
     3.3. Borsa İstanbul Listelenme Süreci

4. Sermaye Piyasası Kurulu'nun Yetkileri

5. Halka Açık Şirketlerde Zorunlu Organlar

6. Kurumsal Yönetim İlkeleri
     6.1. Yönetim Kurulu Yapısı
     6.2. Bağımsız Üye Zorunluluğu
     6.3. Komiteler

7. Kamuyu Aydınlatma Yükümlülüğü (KAP)

8. Pay Sahipleri İle İlişkiler

9. Özel Durum Açıklamaları

10. İçerden Öğrenenlerin Ticareti ve Piyasa Suistimalleri

11. Finansal Raporlama ve Bağımsız Denetim

12. Halka Açık Şirketlerde Sorumluluk Rejimi

13. Yargı Kararları ve SPK Uygulamaları

14. Halka Açık Şirketin Avantajları ve Riskleri

15. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: HALKA AÇIKLIK KAVRAMI VE EKONOMİK ÖNEMİ

Halka açık anonim şirket, sermayesini yatırımcılara açarak halka arz edilen, SPK ve Borsa İstanbul denetimi altında faaliyet gösteren kurumsal yapılardır. Bu şirketler, ekonominin şeffaflık, kurumsallaşma ve sermaye genişliği açısından en önemli yapı taşlarıdır.

2. HALKA AÇIK AŞ TANIMI VE ÖZELLİKLERİ

Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn) m.3/h:

Halka açık anonim şirket; payları halka arz edilen veya halka açık sayılan anonim şirketlerdir.

Özellikleri:

• SPK ve Borsa İstanbul gözetimi altında

• Kurumsal yönetim ilkelerine uymak zorunda

• Kamuyu aydınlatma yükümlülüğü vardır

• Pay devirleri serbest ve MKK nezdinde izlenir

3. HALKA ARZ SÜRECİ

3.1. Halka Arz Öncesi Hazırlık

• Bağımsız denetim raporları

• İç yönergelerin düzenlenmesi

• Yönetim kurulu ve iç sistemlerin kurulması

• SPK uyumuna geçiş

3.2. SPK Başvurusu ve İzahname

• İzahname hazırlanır ve SPK’ya sunulur

• Payların fiyatı, arz yöntemi, risk faktörleri açıklanır

• SPK onayı alınmadan halka arz yapılamaz

3.3. Borsa İstanbul Listelenme Süreci

• Kotasyon şartlarının sağlanması

• Başvuru ve inceleme süreci

• Gözaltı Pazarı, Ana Pazar veya Yıldız Pazar’da işlem görme

4. SERMAYE PİYASASI KURULU'NUN YETKİLERİ

• Halka arz izni verme

• İzahname onaylama

• Özel durum açıklamalarını denetleme

• İdari para cezası, işlem yasağı, yöneticilik yasağı uygulama

• Şirketi temsilen yapılan açıklamaları kontrol etme

5. HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE ZORUNLU ORGANLAR

• Genel Kurul

• Yönetim Kurulu (asgari 5 üye, çoğu bağımsız)

• Pay Sahipleri ile İlişkiler Birimi

• Kurumsal Yönetim Komitesi

• Denetim Komitesi

• Riskin Erken Saptanması Komitesi

6. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ

SPK Kurumsal Yönetim Tebliği (II-17.1) gereği zorunludur.

6.1. Yönetim Kurulu Yapısı

• En az 5 üye

• En az 1/3’ü bağımsız üye olmalı

• Başkan ve CEO aynı kişi olmamalı

6.2. Bağımsız Üyeler

• Siyasi ve ekonomik bağı bulunmamalı

• 5 yıl boyunca şirkette görev almamış olmalı

• SPK’ya bildirilen özel beyan formu sunulmalı

6.3. Zorunlu Komiteler

• Denetim Komitesi

• Kurumsal Yönetim Komitesi

• Risk Komitesi

• Aday Gösterme Komitesi

7. KAMUYU AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (KAP)

• Finansal tablolar

• Yönetim kurulu raporları

• Genel kurul sonuçları

• Kar payı dağıtım tablosu

• Özel durum açıklamaları

🔔 Aksi halde SPK tarafından idari para cezası uygulanır.

8. PAY SAHİPLERİ İLE İLİŞKİLER

• İrtibat birimi kurulması zorunlu

• Yatırımcı taleplerine cevap verilmesi

• Genel kurul öncesi bilgi sunulması

• Pay sahiplerinin bilgi alma hakkı elektronik ortamda sağlanmalı

9. ÖZEL DURUM AÇIKLAMALARI

• Birleşme, devralma, sermaye artırımı gibi önemli olaylar

• İmzalanan büyük sözleşmeler

• Yönetici değişiklikleri

• İçsel bilginin kamuya açıklanması (geciktirilebilir ancak izah edilmeli)

10. İÇERDEN ÖĞRENENLERİN TİCARETİ VE PİYASA SUİSTİMALLERİ

SPKn m.106-107:

• İçsel bilgilere dayanarak işlem yapmak suçtur

• Suçun cezası: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis

• Ayrıca idari para cezaları da uygulanır

11. FİNANSAL RAPORLAMA VE BAĞIMSIZ DENETİM

• Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS)’na göre raporlama

• SPK onaylı bağımsız denetim firmalarınca denetim

• Denetim raporu KAP’ta yayımlanır

12. HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE SORUMLULUK REJİMİ

• SPK, şirket yöneticilerine işlem yasağı, yöneticilikten men, para cezası uygulayabilir

• Yanlış veya yanıltıcı beyanlar cezalandırılır

• Kurumsal yönetim ilkelerine uymayan şirketler hakkında özel denetim istenebilir

13. YARGI KARARLARI VE SPK UYGULAMALARI

“Halka açık şirketin özel durum açıklamasını geciktirmesi, yatırımcı zararına sebep olmuşsa tazminat sorumluluğu doğurur.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/1785 E., 2020/3123 K.

“Bağımsız üyenin aday gösterme komitesi olmaksızın seçilmesi, genel kurul kararının iptalini gerektirir.”
– SPK 2022/15 İlke Kararı

14. HALKA AÇIK ŞİRKETİN AVANTAJLARI VE RİSKLERİ

Avantajlar:

• Geniş sermaye temini

• Likidite sağlar

• Şirket değeri artar

• Kurumsal yapı gelişir

Riskler:

• Sıkı denetim

• Şeffaflık yükümlülüğü

• Bilgi sızma riski

• SPK yaptırımları

15. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Halka açık şirket olmak, büyük fırsatlarla birlikte ciddi sorumluluklar da getirir

• SPK düzenlemelerine %100 uyum sağlanmalı

• KAP bildirimleri düzenli ve doğru yapılmalı

• İç denetim sistemi güçlü olmalı

• Pay sahipliği ilişkileri profesyonelce yönetilmeli

• Kurumsal yönetim ilkeleri ihmal edilmemelidir

📗 Anonim Şirketin Feshi, Tasfiyesi ve Terkin Süreci

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 12)

Şirketin hukuki ömrünün sonuna dair tüm süreç: Fesih nedenleri, tasfiye işlemleri, alacaklılara çağrı, terkin ve yargı denetimi üzerine detaylı ve uygulamalı rehber.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Şirketin Sona Ermesi Kavramı

2. Fesih ve Tasfiye Arasındaki Fark

3. Fesih Nedenleri
     3.1. Sürenin Sona Ermesi
     3.2. Genel Kurul Kararı
     3.3. Mahkeme Kararı ile Fesih
     3.4. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık

4. Fesih Kararının Alınması

5. Tasfiye Sürecinin Başlatılması
     5.1. Tasfiye Memurlarının Atanması
     5.2. Tescil ve İlan
     5.3. Şirket Unvanına “Tasfiye Halinde” İbaresinin Eklenmesi

6. Alacaklılara Çağrı ve Alacakların Ödenmesi

7. Malvarlığının Paraya Çevrilmesi

8. Tasfiye Bilançosu ve Malvarlığının Dağıtımı

9. Tasfiye Sürecinde Ortakların Hakları

10. Tasfiye Sonunda Terkin İşlemleri

11. Mahkeme Yoluyla Fesih ve Tasfiye

12. Vergisel Yükümlülükler ve Bildirimler

13. Uygulama Örnekleri

14. Yargı Kararlarıyla Fesih ve Tasfiye Değerlendirmesi

15. Sonuç ve Pratik Öneriler

1. GİRİŞ: ŞİRKETİN SONA ERMESİ KAVRAMI

Anonim şirket, bir tüzel kişilik olarak kurulur ve ancak kanunda öngörülen hallerde sona erer. Bu sona eriş, “fesih” olarak adlandırılır; ardından “tasfiye” süreci gelir. Fesih ve tasfiye tamamlandığında, şirket ticaret sicilinden terkin edilerek resmen sona ermiş olur.

2. FESİH VE TASFİYE ARASINDAKİ FARK

KavramTanımEtkiFesihŞirketin sona erdiğine dair hukuki tespitTasfiye sürecini başlatırTasfiyeŞirketin varlıklarının elden çıkarılması ve alacakların ödenmesi süreciTerkinle sona erer

3. FESİH NEDENLERİ

3.1. Sürenin Sona Ermesi (TTK m.529)

• Ana sözleşmede belirlenen süre sona ererse şirket kendiliğinden feshedilir

3.2. Genel Kurul Kararı ile Fesih (TTK m.530)

• Oy çokluğu ile fesih kararı alınabilir

• Karar noter onaylı tutanakla belgelenir

• Sicile tescil ve ilan gerekir

3.3. Mahkeme Kararı ile Fesih (TTK m.531)

• Azınlık, haklı sebepler varsa mahkemeden fesih isteyebilir

• Hakim, şirketin devamının mümkün olup olmadığını değerlendirir

3.4. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık (TTK m.376)

• Sermayenin 2/3’ünün kaybedilmesi

• Borca batıklık durumunun tespiti hâlinde yönetim kurulu mahkemeye başvurmak zorundadır

4. FESİH KARARININ ALINMASI

• Genel kurul gündeminde fesih maddesi yer almalı

• Toplantı ve karar nisapları esas sözleşmeye uygun olmalı

• Alınan karar noter onaylı tutanak ile belgelenir

• Karar, ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir

5. TASFİYE SÜRECİNİN BAŞLATILMASI

5.1. Tasfiye Memurlarının Atanması

• Ana sözleşmede aksi belirtilmemişse, yönetim kurulu üyeleri tasfiye memuru olur

• Genel kurul farklı kişileri de atayabilir

5.2. Tescil ve İlan

• Tasfiye kararı ve tasfiye memuru ataması ticaret siciline tescil edilir

• Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir

5.3. Unvana “Tasfiye Halinde” Eklenmesi

• Örnek: “Tasfiye Halinde XYZ Enerji A.Ş.”

• Her belge ve fatura bu unvanla düzenlenmelidir

6. ALACAKLILARA ÇAĞRI VE ALACAKLARIN ÖDENMESİ

• TTK m.541: Alacaklılara 3 kez çağrı yapılır (en az 7'şer gün arayla)

• Çağrı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir

• Bilinen alacaklılara ayrıca yazılı bildirim yapılmalıdır

• Alacaklılara ödeme yapılır, bilinmeyen alacaklar noter hesabına yatırılır

7. MALVARLIĞININ PARAYA ÇEVRİLMESİ

• Şirket aktifleri (binalar, araçlar, stoklar) satılır

• Paraya çevrilen varlıklarla borçlar ödenir

• Kalan tutar ortaklara payları oranında dağıtılacaktır

8. TASFİYE BİLANÇOSU VE MALVARLIĞININ DAĞITIMI

• Tüm işlemler tamamlandıktan sonra tasfiye sonu bilançosu çıkarılır

• Genel kurul, bu bilanço üzerinde karar alır

• Malvarlığı dağıtımı sermaye oranına göre yapılır

• Sermaye iade edilir, varsa kâr payı dağıtılır

9. TASFİYE SÜRECİNDE ORTAKLARIN HAKLARI

• Bilgi alma ve inceleme hakkı

• Malvarlığı dağıtımına katılma

• Tasfiye sürecine itiraz

• Tasfiye memurlarının sorumluluğuna başvurma hakkı

10. TASFİYE SONUNDA TERKİN İŞLEMLERİ

• Tüm borçlar ödendikten sonra tasfiye memuru ticaret siciline terkin başvurusu yapar

• “Şirket sona ermiştir” ibaresiyle sicilden silinir

• Vergi dairesine, SGK’ya ve belediyeye gerekli bildirimler yapılır

• Kapanış defterleri noter onayıyla kapatılır

11. MAHKEME YOLUYLA FESİH VE TASFİYE

• Azlık davasıyla veya alacaklı talebiyle şirketin tasfiyesi mahkeme kararıyla yapılabilir

• Bu durumda mahkeme tasfiye memuru atar

• Her işlem mahkeme gözetiminde yürütülür

12. VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER VE BİLDİRİMLER

• Tasfiye giriş bildirimi verilir

• Tasfiye sonu beyannamesi (KDV, kurumlar vergisi) düzenlenir

• Vergi borçları tasfiye sırasında ödenmelidir

• Maliye, SGK ve belediyeye yazılı bildirim yapılır

13. UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Örnek 1:
XYZ Gıda A.Ş., 10 yıl süreli olarak kurulmuştur. Süre sonunda genel kurul fesih kararı almış, 2 tasfiye memuru atanmış ve alacaklılara çağrılar yapılarak tasfiye başarıyla tamamlanmıştır.

Örnek 2:
ABC Tekstil A.Ş.’de azlık, yönetim kurulunun mali kötü yönetimi nedeniyle mahkemeden fesih talep etmiş; şirket iflas etmeden önce tasfiyeye sokulmuştur.

14. YARGI KARARLARIYLA FESİH VE TASFİYE DEĞERLENDİRMESİ

“Tasfiye sürecinde alacaklılara çağrı yapılmadan şirketin terkin edilmesi geçersizdir.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/4533 E., 2021/2724 K.

“Azlık, şirketin sürekli zarar etmesi nedeniyle haklı sebebe dayanarak fesih talebinde bulunabilir.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/2441 E., 2020/3321 K.

15. SONUÇ VE PRATİK ÖNERİLER

• Fesih süreci şirketin itibarı kadar, ortakların hukuki güvenliği açısından da önemlidir

• Tasfiye işlemleri dikkatli ve profesyonelce yürütülmelidir

• Alacaklı çağrıları usulüne uygun yapılmalıdır

• Tasfiye sonu bilançosu açık ve tartışmasız hazırlanmalı

• Terkin işlemi geciktirilmemeli, idari bildirimler eksiksiz yapılmalıdır

📘 Yargı Kararları ve Uygulamada Anonim Şirketler Hukuku

(Anonim Şirketler Alt Serisi – Kitap 13)

Anonim şirketlere ilişkin emsal Yargıtay kararları, istinaf içtihatları, uygulama stratejileri ve davalarda dikkat edilmesi gereken noktalar.

📑 İÇİNDEKİLER

1. Giriş: Uygulamada Anonim Şirketler Hukuku

2. Anonim Şirket Davalarının Türleri

3. Genel Kurul Kararlarının İptali Davaları

4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğuna İlişkin Davalar

5. Pay Devri ve Ortaklık Sıfatı Davaları

6. Azlık Haklarına Dayalı Davalar

7. Bilgi Alma Hakkının Engellenmesine İlişkin Davalar

8. Kâr Dağıtımına İlişkin Uyuşmazlıklar

9. Fesih ve Tasfiye Davaları

10. Yargılamada Sık Yapılan Hatalar ve Reddedilen Talepler

11. İstinaf ve Temyiz Süreci

12. Uygulamada Bilirkişi Raporlarının Rolü

13. Şirket Avukatları İçin Stratejik Tavsiyeler

14. Seçilmiş Emsal Kararlar (Yargıtay – BAM)

15. Sonuç ve Öneriler

1. GİRİŞ: UYGULAMADA ANONİM ŞİRKETLER HUKUKU

Hukuki düzenlemeler ne kadar ayrıntılı olursa olsun, şirket ilişkilerinin karmaşıklığı ve ekonomik ilişkilerin hızla değişen yapısı nedeniyle, anonim şirketlere ilişkin uyuşmazlıklar sıklıkla yargı önüne taşınır. Bu kitap, teorinin uygulamadaki yansımasını somutlaştırır.

2. ANONİM ŞİRKET DAVALARININ TÜRLERİ

• Genel kurul karar iptali

• Yönetim kurulu sorumluluğu

• Pay devrine dayalı ortaklık sıfatının tespiti

• Bilgi alma ve inceleme hakkı

• Azlık haklarıyla ilgili davalar

• Fesih ve tasfiye talebi

• Tazminat ve cezai sorumluluk davaları

3. GENEL KURUL KARARLARININ İPTALİ DAVALARI

📌 Örnek Yargı Kararı:

“Genel kurulun çağrısının kanuna uygun yapılmaması iptal nedenidir.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/1124 E., 2021/1538 K.

📌 Dikkat Edilecek Hususlar:

• Şerh koyma

• 3 aylık hak düşürücü süre

• Tutanaklarda gerekçelerin yer alması

4. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU

📌 Yargı Kararı:

“Yönetim kurulu üyesi, TTK m.553 uyarınca kusurlu işleminden şahsen sorumludur.”
– Yargıtay 11. HD, 2021/1753 E., 2022/2049 K.

📌 Strateji:

• Zararın doğrudan ispatı

• Kusurun belgelenmesi

• Diğer üyelerin sorumluluğunun sınırlandırılması

5. PAY DEVRİ VE ORTAKLIK SIFATI DAVALARI

📌 Yargı Kararı:

“Pay devrinin geçerli olabilmesi için pay defterine kayıt şarttır.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/981 E., 2021/1223 K.

📌 Uygulama Sorunu:

• Noter satışı yapılmış ancak şirket nezdinde bildirilmemiş pay devri

• Pay defteri tutulmaması nedeniyle ortaklık sıfatının reddi

6. AZLIK HAKLARINA DAYALI DAVALAR

• Özel denetim istemi

• Genel kurul çağrısı yapılmaması

• Kâr dağıtımına zorlamaya ilişkin talepler

📌 Yargı Kararı:

“Azlık, kâr dağıtımı yapılmaması kararına karşı iptal davası açabilir.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/1741 E., 2020/1885 K.

7. BİLGİ ALMA HAKKININ ENGELLENMESİNE İLİŞKİN DAVALAR

📌 Yargı Kararı:

“Bilgi alma hakkı sınırlanamaz; yalnızca şirket menfaatine aykırılık halinde geçici olarak engellenebilir.”
– Yargıtay 11. HD, 2021/2042 E., 2022/1931 K.

8. KÂR DAĞITIMINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLAR

• Kâr dağıtılmamasına itiraz

• Dağıtım oranı ile ilgili anlaşmazlık

• İmtiyazlı payların önceliği

📌 Dava Stratejisi:

• Genel kurul kararına karşı iptal davası

• Gerekirse tazminat talepli dava

• Geçmiş yıl kârlarının dağıtılmaması

9. FESİH VE TASFİYE DAVALARI

📌 Yargı Kararı:

“Azlık, şirketin haklı sebeple feshini mahkemeden talep edebilir.”
– Yargıtay 11. HD, 2020/1862 E., 2021/2458 K.

📌 Dikkat Edilecek Noktalar:

• Fesih yerine alternatif çözüm önerilebilir

• Haklı sebep somut belgelerle desteklenmeli

• Fesih kararı verilmeden önce şirket dinlenmelidir

10. YARGILAMADA SIK YAPILAN HATALAR VE REDDEDİLEN TALEPLER

• Dava süresinin geçirilmesi

• Şerh koyulmadan dava açılması

• Yetkisiz mahkemede dava açılması

• Hukuki menfaatin bulunmaması

🔴 Bu tür hatalar, davanın esasına girilmeden reddedilmesine neden olur.

11. İSTİNAF VE TEMYİZ SÜRECİ

• Kararın kesinleşmesi

• İstinaf süresi: 2 hafta

• Temyiz süreci yalnızca bazı kararlar için açıktır

• Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) kararları önemlidir

12. UYGULAMADA BİLİRKİŞİ RAPORLARININ ROLÜ

• Zarar tespiti

• Finansal analiz

• Yönetim kurulu işlemlerinin değerlendirilmesi

• Usulsüzlüklerin teknik incelemesi

📌 Doğru formüle edilmiş bilirkişi soruları davanın kaderini belirler.

13. ŞİRKET AVUKATLARI İÇİN STRATEJİK TAVSİYELER

• Genel kurul kararlarını önceden denetleyin

• Pay defterlerini düzenli tutun

• İptal davalarında mutlak suretle sürelere dikkat edin

• Azlıkla ilişkilerde şeffaf olun

• Belgeleri düzgün arşivleyin

• Uyuşmazlıklarda uzlaşma yollarını ihmal etmeyin

14. SEÇİLMİŞ EMSAL KARARLAR

📌 Yönetim Kurulu Sorumluluğu:

“Şirketin zararı, kötü yönetim kararından doğmuşsa tazmin sorumluluğu doğar.”
– Yargıtay 11. HD, 2022/1351 E., 2023/1917 K.

📌 Pay Devri:

“Pay devri sözleşmesi noter onaylı olsa bile, şirkete bildirilmeyen devir hükümsüzdür.”
– Yargıtay 11. HD, 2019/921 E., 2020/1448 K.

📌 Kâr Dağıtımı:

“Kâr dağıtımı yapılmaması, azlık için iptal nedeni teşkil edebilir.”
– BAM 5. HD, 2021/327 E., 2021/991 K.

15. SONUÇ VE ÖNERİLER

• Anonim şirketler hukukunun uygulaması, teoriden çok daha dinamik ve risklidir

• Yargı kararları, ticari hayatın nabzını tutar

• Her dava süreci, iyi bir ön hazırlık, doğru delil ve etkin savunma gerektirir

• Şirket yöneticileri ve pay sahipleri, hak ve sorumluluklarını bilerek hareket etmelidir

• Avukatlar, özellikle iptal ve tazminat davalarında hem teknik hem stratejik donanıma sahip olmalıdır