Sosyal Medya Avukatı Kimdir?
Sosyal Medya Hukukunun Yeni Uzmanı: Sosyal Medya Avukatı
Sosyal medya avukatı, bireylerin, şirketlerin, influencerların, ajansların ve sosyal medya platformlarında faaliyet gösteren tüm aktörlerin dijital ortamlarda karşılaşabileceği hukuki sorunlara çözüm sunan, sosyal medya hukukuna uzmanlaşmış bir avukattır. Bu unvan, klasik bilişim hukuku bilgisinin ötesine geçerek; içerik paylaşımı, dijital ifade özgürlüğü, çevrimiçi hakaret, sosyal medya reklamları, KVKK ve telif hakkı gibi özel alanlarda yüksek uzmanlık gerektirir.
Sosyal medya avukatı yalnızca ceza davalarında değil, aynı zamanda özel hukuk uyuşmazlıklarında, sözleşme danışmanlığında, marka ve itibar yönetiminde, erişim engeli taleplerinde ve hakaret-tehdit gibi suçların takibinde de aktif rol oynar. Sosyal medya içerikleri artık sadece bireysel özgürlük alanı değil; aynı zamanda hukuki sorumluluk alanıdır. Bu nedenle sosyal medya avukatı, dijital dünyanın hem savunucu hem de önleyici hukukçusudur.
Sosyal Medya Avukatının Görev Tanımı
Dijital İçerik Denetimi ve Uyuşmazlık Yönetimi
Sosyal medya avukatı, kullanıcıların Twitter, Instagram, TikTok, YouTube, Facebook, LinkedIn gibi platformlarda paylaştığı içeriklerin hukuka uygunluğunu analiz eder. Paylaşılan bir görsel, metin, video ya da yorumun kişilik hakkını ihlal edip etmediği, hakaret suçunu oluşturup oluşturmadığı veya telif hakkı taşıyıp taşımadığı gibi kritik değerlendirmeler, bu hukukçunun uzmanlık alanındadır.
Sosyal medya avukatı, içerik üreticileri ve platform kullanıcılarına içerik kaldırma, erişim engelleme, ihtarname gönderme, dijital iz sürme, IP tespiti, delil tespiti, ekran görüntüsünün noter onaylı hale getirilmesi gibi işlemlerde rehberlik eder.
Sosyal Medya Sözleşmeleri ve Influencer Hukuku
Sosyal medya avukatı, markalar ile influencerlar arasında imzalanan iş birliği sözleşmelerinin hazırlanmasında da devreye girer. Reklam Kurulu, Ticaret Bakanlığı ve SPK tarafından denetlenen #reklam, #işbirliği gibi etiketlerin eksik kullanımı, hem idari yaptırım hem de tazminat sorumluluğu doğurabileceğinden, sözleşmelerin hukuka uygun ve tarafları açıkça koruyan hükümlerle düzenlenmesi gerekir. Bu noktada sosyal medya avukatının hazırladığı influencer sözleşmeleri; kullanım hakkı, kampanya süresi, içerik onayı, telif devri ve gizlilik gibi başlıklarda hukuki güvence sağlar.
Sosyal Medya Avukatlığı ile Diğer Hukuk Alanları Arasındaki Fark
Sosyal Medya Avukatı ve Bilişim Avukatı Arasındaki Fark
Sosyal medya avukatı ile bilişim avukatı sıkça karıştırılır. Bilişim avukatı, daha genel bir alanda faaliyet gösterirken; sosyal medya avukatı, sadece sosyal medya kaynaklı hukuki sorunlara odaklanır. Bilişim hukuku internet, yazılım, e-ticaret ve siber güvenliği kapsarken; sosyal medya avukatı, doğrudan sosyal medya platformlarında yaşanan hukuki uyuşmazlıklara müdahale eder.
Sosyal Medya Avukatı ve Basın Hukuku İlişkisi
Sosyal medya paylaşımları, klasik basın-yayın ilkeleriyle çelişebilecek özellikler taşıdığından, sosyal medya avukatı aynı zamanda basın hukukuna da vakıf olmalıdır. Özellikle influencer’ların haber niteliğindeki açıklamaları, kamuya mal olmuş kişilere yönelik eleştirileri ve özel hayatı ifşa eden paylaşımlar, hem Basın Kanunu hem de Türk Ceza Kanunu çerçevesinde değerlendirilir.
Sosyal Medyada İçerik Sorumluluğu
Sosyal Medyada Paylaşımın Hukuki Niteliği
Sosyal medya platformları, bireylerin özgürce fikir beyan ettiği alanlar olmakla birlikte, bu özgürlük sınırsız değildir. Bir paylaşımın veya yorumun yalnızca “kişisel görüş” niteliğinde olması, o içeriğin hukuka aykırılıktan muaf tutulmasını sağlamaz. Sosyal medya avukatı, bireylerin hakaret, iftira, tehdit gibi suçlar işlememesi için içerik sorumluluğu çerçevesini çizer. Aynı zamanda bu tarz içeriklere maruz kalan bireylerin haklarını nasıl arayacağına dair hukuki yol haritası sunar.
İçerik Sahibi, Yorum Yapan ve Paylaşan Arasındaki Hukuki Ayrımlar
Asıl İçerik Sahibi
Hukuken en geniş sorumluluk, içeriği ilk üreten kişiye aittir. Bu kişi; bir tweet atan, Instagram postu paylaşan ya da bir TikTok videosu çeken kullanıcı olabilir. İçerikte suç unsuru varsa (örneğin kişilik haklarına saldırı), sorumluluk doğrudan bu kişiye aittir.
Yorum Yapanlar
Bir gönderinin altına yapılan yorumlar, Türk Ceza Kanunu ve Türk Medeni Kanunu bağlamında ayrı ayrı incelenir. Sosyal medya avukatı, özellikle hakaret, tehdit ve küçük düşürücü yorumlarda dava açılmasını sağlamakla yükümlüdür. Yorum sahipleri de doğrudan sorumludur.
Paylaşan, Retweet Eden ve Kaydeden Kişiler
Bir paylaşımı tekrar yayan, başka bir platformda paylaşan ya da ekran görüntüsü alarak bunu başkalarıyla paylaşan kullanıcılar da içerikten hukuken sorumlu olabilir. Bu kişilerin sorumluluğu, içeriği bağlamından koparıp koparmadığına ve kamuya açık şekilde yayılıp yayılmadığına göre değerlendirilir. Sosyal medya avukatı, bu gibi durumlarda hem ceza soruşturmalarında hem de tazminat davalarında temsil görevi üstlenir.
Delil Olarak Sosyal Medya İçeriği
Ekran Görüntüsü ile Delil Sunumu
Mahkemeler, sosyal medya içeriklerinin ekran görüntüsü ile sunulmasını yeterli görebilmektedir. Ancak, sahte içerik üretimi riski nedeniyle sosyal medya avukatları bu görüntüleri genellikle;
Noter onayıyla,
E-imza zaman damgasıyla,
Kolluk veya bilirkişi aracılığıyla
aldırarak sunmayı tercih ederler.
IP Tespiti ve Kimlik Belirleme
Hakaret veya tehdit içerikleri çoğu zaman sahte hesaplardan paylaşılır. Bu durumda sosyal medya avukatı, Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla IP adresi tespiti talep eder. Bu IP tespitinden sonra, ilgili GSM operatöründen abone bilgisi istenir. Böylece sahte hesabın gerçek sahibi hukuken belirlenebilir.
Sosyal Medyada Hakaret, Tehdit ve İtibar Suçları
Dijital İletişimde Sınır: İfade Özgürlüğü ve Saldırı Ayrımı
Sosyal medya, bireylere düşünce ve kanaatlerini hızlı biçimde yayma imkânı sunarken; bu özgürlüğün sınırlarını belirleyen temel kıstas, başkalarının kişilik haklarının ihlal edilmemesidir. Sosyal medya avukatı, ifade özgürlüğü ile hakaret, tehdit ve küçük düşürme arasındaki sınırın nerede başladığını ve hukuken nasıl yorumlanması gerektiğini bilir. Paylaşılan bir içerik mizah amaçlı da olsa, karşı tarafa zarar veriyorsa hem ceza hem de tazminat sorumluluğu doğabilir.
Hakaret Suçu (TCK 125) ve Sosyal Medya
Tanım ve Unsurlar
Türk Ceza Kanunu madde 125’e göre bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadı veya sövme, hakaret suçunu oluşturur. Sosyal medyada bu durum sıklıkla;
Küfür içeren yorumlar,
Aşağılayıcı etiketlemeler,
Toplum önünde küçük düşürmeye yönelik paylaşımlar,
Memler, görseller veya videolarla alay edilmesi
şeklinde ortaya çıkar. Sosyal medya avukatı, bu tür durumlarda suç duyurusunda bulunmak ve delilleri eksiksiz sunmakla yükümlüdür.
Ceza ve Davranış Biçimleri
Sosyal medya üzerinden hakaret suçu işlendiğinde, fail hakkında şikâyet üzerine 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilebilir. Suç alenen işlenirse ceza %50 oranında artırılır. Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulurken;
Deliller (ekran görüntüsü, video kaydı),
Hesap sahibi (IP tespiti ile bulunur),
Saldırının niteliği
açık biçimde dosyalanmalıdır.
Tehdit Suçu (TCK 106) ve Sosyal Medya
Sosyal Medyada Tehdit Nasıl İşlenir?
Tehdit suçu, bir kişinin hayatına, beden bütünlüğüne veya mal varlığına yönelik zarar verme vaadiyle korkutulmasıdır. Sosyal medya platformlarında bu suç genellikle:
DM yoluyla tehdit mesajları,
Açık profilde alenen hedef göstermeler,
Story veya tweet ile ima yoluyla tehditler,
İfşa ile tehdit etme ("videonu paylaşırım", "seni rezil ederim" gibi)
şeklinde karşımıza çıkar. Sosyal medya avukatı, bu tehdit içeriklerini zaman kaybetmeden delil altına alıp savcılığa taşır.
Ceza Hükümleri
Basit tehdit suçu 6 aydan 2 yıla kadar hapisle cezalandırılır. Ancak suçun alenen, silahlı, örgütlü veya cinsiyet temelli işlenmesi hâlinde ceza artar. Sosyal medya avukatı, özellikle kadınlara ve çocuklara karşı yöneltilen dijital tehditlerde koruma kararı alınmasını da sağlar.
İtibar Zedeleme ve Kişilik Hakları İhlali
Markalara Yönelik Saldırılar
Şirketler ve markalar da sosyal medya üzerinden yoğun biçimde itibar saldırılarına uğrayabilir. Yorumlar, şikâyet içerikleri, linç kampanyaları veya manipülatif içerikler itibar kaybına neden olur. Sosyal medya avukatı burada:
Erişim engeli kararı aldırabilir,
İçeriğin kaldırılması için 5651 sayılı kanun uyarınca başvuru yapabilir,
Marka hakkının zedelenmesi nedeniyle tazminat davası açabilir.
Kişilik Hakkı İhlalinin Önlenmesi
Gerçek kişilere karşı yapılan dijital saldırılarda Türk Medeni Kanunu madde 24-25 kapsamında kişilik hakkı ihlali tespit edilirse mahkemeden içerik engeli, erişim yasağı, özür metni ve tazminat talep edilebilir. Sosyal medya avukatı, bu süreci hızla yürütüp sonuç alabilen kişidir.
Sosyal Medyada Reklam, Influencer Hukuku ve Etiketleme Zorunluluğu
Influencer Pazarlaması Hukuki Denetim Altında
Sosyal medya avukatı, son yıllarda hızla büyüyen influencer pazarının yasal zeminini oluşturan en önemli danışman figürüdür. Birçok fenomen, içerik üreticisi ve marka, iş birliklerinde yasal sorumlulukların farkında olmadan yayın yapmaktadır. Oysa ki hem Reklam Kurulu hem de Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), sosyal medya üzerinden yapılan gizli reklamları denetlemekte ve cezai yaptırımlar uygulamaktadır.
Etiketleme (#Reklam / #İşbirliği) Zorunluluğu Nedir?
Yasal Dayanak ve Mevzuat
Ticaret Bakanlığı'nın Reklam Mevzuatı’na göre, sosyal medya üzerinden yapılan her türlü ticari iş birliği ya da tanıtım, açık biçimde etiketlenmelidir. Bu etiketler genellikle şu şekildedir:
#reklam
#işbirliği
#sponsorlusürüm
#tanıtım
Bu etiketlerin kullanılmaması, “örtülü reklam” olarak değerlendirilir ve 114.000 TL’ye kadar Reklam Kurulu cezasına yol açabilir. Sosyal medya avukatı, bu cezaların itiraz sürecinde savunmayı hazırlayan ve yeniden değerlendirme başvurusunu yapan yetkili kişidir.
Etiketin Konumu ve Görünürlüğü
Etiket yalnızca kullanılmış olmakla yeterli değildir. Hukuki geçerlilik için:
Paylaşımın ilk kısmında,
Diğer metinler içinde kaybolmayacak şekilde,
Video içeriklerinde sesli ve görsel olarak,
Instagram story veya reels’te kalıcı biçimde görünür olması gerekir.
Etiket ihlali, yalnızca içerik üreticisini değil, iş birliği yapan markayı ve reklam ajansını da sorumlu kılar.
Sosyal Medya Avukatı Ne Yapar?
Influencer Sözleşmesi Hazırlar
Sosyal medya avukatı; marka ile influencer arasında yapılacak sözleşmeyi, hem ticari hem de hukuki güvence sağlayacak biçimde düzenler. Bu sözleşmelerde genellikle şu unsurlar yer alır:
İçerik yayın tarihi ve süresi
Ödeme şekli ve gecikme cezaları
Etiket kullanımı, marka onayı zorunluluğu
İçeriğin silinmesi/kaldırılması şartları
Telif ve kullanım hakkı düzenlemesi
Gizlilik ve rekabet yasağı maddeleri
Sözleşme İhlallerine Müdahale Eder
Sözleşmeye rağmen içeriği geç veya yanlış paylaşan influencer’lar hakkında maddi zarar oluştuğunda, sosyal medya avukatı ihtarname gönderir, tazminat davası açar ya da icra takibi başlatır. Aynı şekilde, marka taahhüdünü yerine getirmezse influencer’ın haklarını da savunur.
Reklam Kurulu ve SPK Süreçlerini Takip Eder
SPK, özellikle kripto varlık, yatırım danışmanlığı, para piyasaları, hisse senedi gibi konularda yapılan içerikleri izlemekte ve yasadışı tanıtımlar hakkında ceza uygulamaktadır. Sosyal medya avukatı, bu süreçlerde;
Uyarı metni hazırlanması
Dilekçe ile idari itiraz yapılması
Fenomenin siciline işlem düşülmesini önleme
gibi kritik rolleri üstlenir.
Ajans – Marka – Influencer Üçgeninde Hukuki Sorumluluklar
Sosyal medya içeriklerinde birden fazla aktör bulunduğunda hukuki sorumluluk da zincirleme biçimde doğar. Örneğin:
Ajans: Sözleşme yürütücüsü
Marka: Finansör ve talimat verici
Influencer: İçeriği üreten taraf
Sosyal medya avukatı, her bir aktörün hak ve yükümlülüklerini belirlemek, uyuşmazlık çıktığında tarafların yükümlülük zincirini açıklığa kavuşturmak ve riskli durumları önceden öngörmekle yükümlüdür.
Sosyal Medyada Telif Hakları ve İçerik Koruması
Dijital İçerik ve Fikri Mülkiyet Arasındaki İnce Çizgi
Sosyal medya, bireylerin fotoğraf, video, grafik, müzik ve metin gibi dijital içerikleri hızlıca paylaşabildiği bir platform olsa da bu içeriklerin tamamı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında hukuki koruma altındadır. Sosyal medya avukatı, içerik üreticilerinin eser niteliğindeki paylaşımlarının telif hakkı ihlallerine karşı nasıl korunacağını belirleyen uzmandır.
Sosyal medya kullanıcılarının sıkça yaptığı “alıntı”, “kaynak belirtmeden paylaşım” ya da “başkasının videosunu kesip yeniden yayınlama” gibi eylemler, çoğu zaman telif hakkı ihlali oluşturur. Sosyal medya avukatı bu durumlarda hem içerik sahibinin haklarını savunur hem de ihlale karşı takedown (içerik kaldırma) sürecini yönetir.
Hangi Paylaşımlar Telif Hakkına Tabiidir?
Telif Hakkı Koruması Olan Dijital Unsurlar
Kendi çektiğiniz fotoğraf veya video
Yazdığınız özgün metin, şiir, yazı
Yaptığınız grafik tasarım veya logo
Ürettiğiniz müzik veya ses kayıtları
Hazırladığınız çizim veya karikatür
Bu tür içerikler doğrudan eser niteliğindedir ve sahibine özel haklar tanır. Sosyal medya avukatı, bu hakların ihlali durumunda içerik sahibine başvuru, dava ve icra süreçlerini anlatır.
Paylaşımı Yapılan Ama Başkasına Ait Olan İçerikler
Film sahneleri, fragmanlar
Televizyon programı kesitleri
Magazin veya haber sitelerine ait metinler
Spotify veya YouTube üzerinden kesilmiş müzikler
Ünlü kişilerin fotoğrafları veya röportaj görüntüleri
Bunların izinsiz kullanımı, sosyal medya içeriklerinin “telif ihlali” kapsamında yasal işlem görmesine yol açabilir.
Sosyal Medya Avukatı Ne Yapar?
İçerik Sahibinin Haklarını Tespit ve Tescil Süreci
Bir sosyal medya avukatı, öncelikle içeriğin eser olup olmadığını ve sahibinin kim olduğunu tespit eder. Daha sonra:
Telif beyanı (e-devlet üzerinden veya noterle)
Eserin zaman damgasıyla tespiti
Yasal ihtarname gönderimi
DMCA başvurusuyla global platformlara içerik kaldırma talebi
gibi hukuki süreçleri yürütür.
Telif Hakkı İhlali Yapılan İçeriğin Kaldırılması
Eğer başka bir kullanıcı sizin ürettiğiniz içeriği izinsiz olarak paylaştıysa sosyal medya avukatı:
Platformun içerik kaldırma sistemini (YouTube, Instagram, TikTok) kullanır
Noter aracılığıyla ihtarname gönderir
Eser sahibine ait belgelendirmeleri başvuruya ekler
Gerekirse erişim engeli ve tazminat davası açar
Bu sürece sıklıkla “takedown başvurusu” adı verilir. Sosyal medya avukatı, hem ulusal hem de uluslararası sistemleri (DMCA gibi) etkin biçimde kullanır.
Tazminat ve Ceza Yaptırımları
Telif hakkı ihlali durumunda eser sahibinin talep edebileceği haklar:
Maddi tazminat (eser üzerinden elde edilen gelir kadar)
Manevi tazminat (eserin izinsiz kullanılması sonucu yaşanan itibar kaybı)
Ceza davası (eser sahibinin izni olmadan yayım, çoğaltma, kamuya sunma suçları TCK 71-72)
Sosyal medya avukatı, bu talepleri içeren dilekçeleri düzenleyip süreci takibe alır.
Platformların Telif Koruma Politikaları
Her sosyal medya platformu, kendi iç sistemleriyle telif koruması sağlamaktadır. Sosyal medya avukatı, bu sistemleri kullanarak içerik sahibinin hakkını korur.
YouTube Content ID
Eser tanımlanır, eşleşen tüm içerikler tespit edilir
Gelir bloklanabilir veya yönlendirilebilir
Instagram Copyright Tool
Telif hakkı sahibinin başvurusuyla içerik kaldırılabilir
Tekrarlayan ihlallerde hesap kapatılır
TikTok Hak Sahibi Sistemi
Video kaldırma veya görüntüyü kısıtlama sistemi çalışır
Müzik kütüphanesi dışında yükleme yapanlar tespit edilir
Sosyal medya avukatı, bu sistemlerde yapılan hatalı başvurulara da itiraz edebilir.
Sosyal Medyada Siber Zorbalık ve Dijital Şiddet
Sosyal Medya Ortamında Şiddet: Fiziksel Değil Ama Hukuken Gerçek
Siber zorbalık, dijital mecralarda bireylere karşı sistematik, tekrarlayan ve çoğunlukla anonim şekilde uygulanan psikolojik baskı, tehdit, ifşa, aşağılama veya hedef gösterme davranışlarını ifade eder. Sosyal medya platformlarında bu tür saldırılar; yorumlar, DM’ler, mention’lar, tweet zincirleri, storyler, ekran görüntüsü yayma veya ifşa paylaşımları yoluyla gerçekleştirilir. Sosyal medya avukatı, bu dijital saldırıların hukuken tanımlanması, belgelenmesi ve cezalandırılması için gerekli süreci başlatan ilk savunma mekanizmasıdır.
Siber zorbalık yalnızca yetişkinleri değil; kadınları, çocukları, LGBTİ+ bireyleri, kamuya mal olmuş kişileri, siyasetçileri ve influencerları da hedef alabilir. Bu nedenle sosyal medya avukatlığı, sadece hukuk bilgisi değil; toplumsal duyarlılık ve delil stratejisi gerektiren bir uzmanlık alanıdır.
Siber Zorbalık Türleri ve Hukuki Tanımı
1. Dijital Hakaret ve Küfür
TCK 125 kapsamında cezalandırılır. Sosyal medyada yapılan hakaretler, mesaj yoluyla veya aleni biçimde yapıldığında ağırlaştırılmış ceza doğurur.
2. Doxxing (Kişisel Bilgileri Yaymak)
Kişinin adı, adresi, telefonu, özel görüntüleri, çocukları, eşi ya da kimlik bilgilerini sosyal medya üzerinden ifşa etmek ciddi bir özel hayatın gizliliğini ihlal suçudur. Türk Ceza Kanunu madde 134-136 arasında değerlendirilir.
3. Linç Kampanyası ve Toplu Trolleme
Sistematik olarak hedefe alınan kişinin itibarını zedelemek, etiketleyerek hedef göstermek, ifşa etmek, hakaret zinciri oluşturmak; hem manevi tazminat hem de ceza davasına konu olabilir.
4. Flört Şiddeti ve Dijital Taciz
Eski eş/sevgili tarafından atılan tehdit mesajları, özel fotoğraflarla şantaj, story paylaşarak ifşa etme gibi fiiller; siber şiddetin en yaygın örneklerindendir. Sosyal medya avukatı bu durumda;
Aile mahkemesinden tedbir kararı alır
Savcılığa suç duyurusunda bulunur
Kişinin psikolojik şiddete uğradığını belgeleyerek destek alır
Sosyal Medya Avukatının Koruma Mekanizmaları
Delil Toplama ve Zaman Damgası
Siber zorbalık mağdurları genellikle içerikleri ya siliniyor ya da belgelenmeden ekran görüntüsü alıyor. Sosyal medya avukatı şu yöntemleri kullanır:
Ekran görüntüsünü noter tespitiyle belgelemek
E-devlet üzerinden zaman damgası almak
IP adresi ve URL kaydı tutmak
Kolluk aracılığıyla dijital iz sürmek
Koruma Kararı ve 6284 Sayılı Kanun
Sosyal medya üzerinden tacize uğrayan bireyler için, özellikle kadınlar ve çocuklar söz konusuysa, sosyal medya avukatı 6284 sayılı yasa kapsamında şu başvuruları yapar:
İletişim kurma yasağı
Sosyal medya hesapları üzerinden yaklaşmama tedbiri
IP engeli veya içeriğe müdahale kararı
Gizlilik ve kimlik saklama başvurusu
Savcılık Soruşturması ve Ceza Davaları
Savcılık, siber zorbalık olaylarını:
TCK 125 (hakaret)
TCK 106 (tehdit)
TCK 134-135 (özel hayatın gizliliği)
TCK 136 (kişisel verileri yayma)
kapsamında değerlendirir. Sosyal medya avukatı, suç duyurusunu eksiksiz hazırlar, gerekirse tanık dinlenmesini, bilirkişi raporunu ve erişim kayıtlarını dosyaya dahil eder.
Çocuklara Yönelik Siber Zorbalık ve Hukuki Müdahale
Çocuklar, sosyal medya üzerinden:
Akran zorbalığına
Mobbing'e
Görüntü ile şantaj veya ifşaya
Cinsel içerikli mesajlara maruz kalabilir
Sosyal medya avukatı, çocuğun yasal temsilcisi aracılığıyla hem savcılık sürecini başlatır hem de içeriklerin acil kaldırılması için Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurur.
Çocukların Sosyal Medya Kullanımı ve Hukuki Sorumluluk
Çevrimiçi Erişim Kolay, Hukuki Koruma Zor
Çocuklar artık sadece sosyal medya tüketicisi değil; aynı zamanda içerik üreticisi, reklam taşıyıcısı, fenomen ve hatta marka yüzü haline gelmiş durumdadır. Ancak bu hızlı dönüşüm, ciddi hukuki boşlukları da beraberinde getirmiştir. Sosyal medya avukatı, çocukların çevrimiçi ortamda maruz kaldığı tehlikeleri önceden tespit eden, ebeveynleri bilgilendiren ve gerektiğinde çocukların hukuki haklarını temsil eden birincil aktördür.
Sosyal medya platformları genellikle 13 yaş altındaki çocuklar için kullanım yasağı getirse de, Türkiye’de bu kural çoğunlukla kağıt üzerinde kalmakta, yaş sahteciliği ile hesap açılmaktadır. İşte tam da bu noktada sosyal medya avukatı; hem ebeveyn hem platform hem de içerik düzeyinde çok boyutlu bir hukuk mücadelesi yürütür.
Çocukların Sosyal Medyada Maruz Kaldığı Riskler
Mahremiyet İhlalleri
Aileler tarafından “sevimli video” diye paylaşılan içerikler, çoğu zaman çocukların ileriki hayatında karşılaşacağı siber zorbalığın tohumlarını eker. Sosyal medya avukatı, çocukların açık kimlik, okul bilgisi, görüntü ve ses kayıtlarının paylaşılmasının risklerini tespit ederek içeriklerin yayılmasını durdurur.
Dijital Zorbalık ve Akran Şiddeti
Çocukların diğer çocuklara veya yetişkinlere yönelik hedef alınması, aşağılanması, alay edilmesi; ruhsal çöküntüye ve sosyal izolasyona yol açabilir. Sosyal medya avukatı bu durumlarda:
Ebeveynleri bilgilendirir
Savcılığa suç duyurusunda bulunur
Aile mahkemesinden psikolojik destek ve uzaklaştırma kararı aldırır
İçeriklerin hızlı kaldırılmasını sağlar
Cinsel Taciz ve Grooming
Özellikle TikTok ve Instagram gibi uygulamalarda çocuklara yönelen cinsel mesajlar, videolara yapılan rahatsız edici yorumlar veya özelden iletişim kurmaya çalışan yabancılar grooming (çevrimiçi kandırma) suçu kapsamında değerlendirilir. Sosyal medya avukatı burada:
Delil toplar
IP tespiti yapar
CMK 103 kapsamında cezai süreç başlatır
Platformla iletişime geçerek hesapları kapattırır
Çocuk Influencerlar: Hukuki ve Ticari Boyut
Reklam Sözleşmeleri ve Çocuk İş Gücü
Çocukların sosyal medyada “influencer” olarak kullanılması, görünüşte eğlenceli bir faaliyet olsa da, çocuk işçiliği ve sömürü tartışmalarını gündeme getirir. Sosyal medya avukatı, bu tür iş birliklerinde:
Çocuk lehine sözleşme düzenler
Ailenin sorumluluklarını ve sınırlarını belirler
Marka ile yapılan anlaşmaların çocuk haklarına aykırı olup olmadığını denetler
Reklam Kurulu’na şikâyet başvurusu yapar
Ticari Faaliyet ve Vergi Yükümlülükleri
Çocuk fenomenler üzerinden gelir elde edilmesi durumunda, vergi yükümlülüğü aileye aittir. Sosyal medya avukatı bu süreçte:
Sözleşmelerin ticari mahiyetini analiz eder
Vergi danışmanlarıyla birlikte beyan sürecini yürütür
Gelirlerin çocuğun kişisel hesabında toplanmasını ve kötüye kullanılmamasını sağlar
Platformların Çocuklara Yönelik Yükümlülükleri
Sosyal medya platformları, çocuk kullanıcılar için aşağıdaki önlemleri almakla yükümlüdür:
Açık rıza sistemleri (ebeveyn onayı)
Yorum kısıtlaması ve hesap gizliliği
İçerik filtreleme ve yaşa uygun algoritmalar
Şikâyet sistemleri ve hızlı işlem altyapısı
Sosyal medya avukatı, bu sistemlerin ihlali durumunda hem Türkiye’deki temsilciliklere başvurur hem de gerekli olması halinde Sulh Ceza Hakimliği üzerinden içerik engeli aldırabilir.
Sosyal Medya Platformlarının Hukuki Sorumluluğu
Platformlar Tarafsız Mı, Sorumlu Mu?
Sosyal medya platformları – Facebook, Instagram, Twitter (X), TikTok, YouTube, LinkedIn vb. – milyonlarca kullanıcıya erişim sağlayan dev dijital mecralardır. Ancak bu erişim özgürlüğü, beraberinde ciddi hukuki sorunları ve sorumlulukları getirir. Sosyal medya avukatı, bu platformların Türkiye’deki hukuki yükümlülüklerini takip eden, içeriklerin kaldırılması veya sansürlenmesi taleplerinde doğrudan görev alan uzman kişidir.
Platformlar içerik sağlayıcı değil, sadece “aracı” olduklarını iddia etseler de, Türk hukuku bu ayrımı her olayda kabul etmez. Özellikle kişilik haklarının ihlali, çocuklara yönelik içerikler, telif ihlalleri ve kamu düzenine aykırı paylaşımlarda sosyal medya şirketleri de hukuken sorumlu hale gelir.
5651 Sayılı Kanun Kapsamında Sorumluluklar
Yer Sağlayıcı Tanımı ve Temsilci Zorunluluğu
5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a göre, sosyal medya platformları “yer sağlayıcı” olarak değerlendirilir. Bu sıfatla birlikte;
Türkiye'de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan platformlar için
Yerli temsilci bulundurma,
İçerik kaldırma başvurularına 48 saat içinde cevap verme,
Raporlama ve veri saklama yükümlülüğü,
zorunludur.
Temsilci atamayan platformlara BTK tarafından önce reklam yasağı, ardından bant daraltma (yavaşlatma) ve sonunda erişim engeli uygulanabilir. Sosyal medya avukatı, bu süreçlerde hem bireysel başvuruları hem de idari davaları yürütür.
İçerik Kaldırma ve Erişim Engeli Başvuruları
Sosyal medya üzerinden kişilik hakkı ihlali, iftira, hakaret, özel hayatın gizliliği gibi durumlarda içeriklerin kaldırılması veya erişimin engellenmesi için başvuru yapılabilir. Süreç şu şekilde işler:
Sosyal medya avukatı, BTK veya doğrudan platforma başvuru yapar
48 saat içinde yanıt alınmazsa Sulh Ceza Hakimliği'ne başvuru yapılır
Mahkeme kararıyla içerik kaldırılır veya sadece Türkiye'den erişim engellenir
Karar platforma gönderilir, uygulanmazsa BTK devreye girer
Bu süreçte avukatın başvuru dilekçesini eksiksiz ve teknik delillerle desteklemesi hayati önemdedir.
Sosyal Medya Platformlarının KVKK ve GDPR Sorumluluğu
Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Platformların Yükümlülüğü
Sosyal medya kullanıcılarının isim, fotoğraf, video, konum ve davranış verileri, hem Türkiye’de 6698 sayılı KVKK hem de Avrupa’da GDPR kapsamındadır. Platformlar şu yükümlülüklere tabidir:
Kullanıcılardan açık rıza almak
Verileri işlemeye başlamadan önce aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmek
Talep üzerine verileri silmek, güncellemek veya dışa aktarmak
Kişisel veriler ihlal edilirse 72 saat içinde KVK Kurumu’na bildirimde bulunmak
Sosyal medya avukatı, veri ihlali mağdurlarının başvurularını KVKK ve idare mahkemeleri nezdinde gerçekleştirir. Gerekirse 250.000 TL’ye kadar tazminat talebiyle hukuk davası açılabilir.
Platformların Cezai Sorumluluğu Olur Mu?
Sosyal medya şirketleri, “kasıtlı olarak suç içeren içeriği silmeyip yaymaya devam ederse”, Türk Ceza Kanunu’nun bazı hükümlerine göre dolaylı sorumluluk doğabilir. Özellikle;
Terör örgütü propagandası
Çocuk istismarı içeriği
Özel hayat görüntülerinin yayılması
Kamu güvenliğini tehdit eden paylaşımlar
durumunda savcılık doğrudan platformun Türkiye temsilciliğine yazı göndererek içerik talebinde bulunabilir. Uygulanmazsa erişim engellenir ve yöneticiler hakkında dava açılabilir
Sosyal Medyada Delil Toplama ve Ceza Davalarında Kullanımı
Sosyal Medya İçeriği, Hukuki Delil Sayılır Mı?
Evet, sosyal medyada yapılan paylaşımlar — ister Twitter’da atılmış bir tweet olsun, ister bir Instagram story’si ya da YouTube yorumu — hukuki açıdan geçerli bir delildir. Ancak bu delilin mahkemede geçerli olabilmesi için belirli teknik ve usuli şartları taşıması gerekir. Sosyal medya avukatı, bu içeriklerin mahkemede kullanılabilir şekilde belge haline getirilmesini sağlayan ve ceza davalarında delil niteliğini güçlendiren profesyoneldir.
Sosyal medyada işlenen hakaret, tehdit, iftira, özel hayatın gizliliğini ihlal, çocuk istismarı, dolandırıcılık gibi suçlarda içeriklerin hızla silinmesi nedeniyle delil kaybı sık yaşanır. Bu nedenle avukatın hızlı ve usulüne uygun delil tespiti yapması sürecin bel kemiğidir.
Hukuken Geçerli Delil Nasıl Oluşturulur?
1. Ekran Görüntüsü Almak Yeterli midir?
Hayır. Mahkemeler yalnızca ekran görüntüsüne dayalı iddiaları her zaman kabul etmeyebilir. Sosyal medya avukatı, görüntünün sahte olmadığını, zaman ve kaynakla birlikte üretildiğini ispat edecek şu yöntemleri kullanır:
Noter aracılığıyla ekran görüntüsü tespiti
E-imzalı zaman damgası ile dijital belge oluşturma
URL ve IP adresi tespitiyle teknik log kaydı
Adli bilişim uzmanı raporlarıyla destekleme
Kolluk kuvvetleri aracılığıyla resmi tespit
Bu belgelerle sunulan delil, hem ceza hem hukuk mahkemelerinde kesin kanıt gücüne sahiptir.
2. Delil Toplama Süresi Sınırsız mıdır?
Hayır. Delil toplama süreci zamanaşımına tabidir. Özellikle hakaret, tehdit gibi suçlarda şikâyet süresi genellikle 6 aydır. Bu nedenle sosyal medya avukatının içerik silinmeden önce derhal delil toplaması gerekir. Aksi halde suç duyurusu yapsanız dahi kovuşturma başlatılamaz.
IP Adresi Tespiti ve Sahte Hesapların Tespiti
Sahte Hesaplardan Yapılan Saldırılarda Süreç Nasıl İşler?
Sahte hesaplar üzerinden yapılan suçlar için savcılığa suç duyurusunda bulunulur. Sosyal medya avukatı:
Platforma başvurarak içerik sahibinin IP adresini talep eder
Savcılık talebiyle BTK veya GSM operatöründen abone bilgisi alınır
Abonenin kimliği belirlenince ceza süreci başlar
Bu yöntemle “fake” hesapların arkasındaki gerçek kişi tespit edilebilir ve yargılanabilir.
Sosyal Medya Delilleri Hangi Davalarda Kullanılır?
1. Ceza Davalarında
TCK 125 – Hakaret
TCK 106 – Tehdit
TCK 134 – Özel hayatın gizliliğini ihlal
TCK 136 – Kişisel verilerin hukuka aykırı yayımı
TCK 157 – Bilişim yoluyla dolandırıcılık
Sosyal medya avukatı bu suçlarda delil sunumu, ifade süreci, iddianame hazırlığı ve duruşma takibini yürütür.
2. Hukuk Davalarında
Tazminat davaları (manevi ve maddi)
Kişilik hakkı ihlali davaları
Erişim engeli ve içerik kaldırma başvuruları
Boşanma davalarında sosyal medya delili
Örneğin, bir eşin sadakatsizliği, alkol alışkanlığı veya şiddet eğilimi sosyal medya içeriğiyle ispatlanabilir. Sosyal medya avukatı, bu tür içerikleri hukuka uygun delil haline getirerek dava dosyasına sunar.
Platformlara Başvuru ve Takip Sistemi
Facebook / Instagram / TikTok / Twitter / YouTube Başvuru Süreci
Her platformun kendi “ihlal bildirimi” mekanizması vardır. Sosyal medya avukatı:
İhlal içeriği platformun sistemine uygun biçimde bildirir
Gerekirse İngilizce veya platformun resmi dilinde talepler sunar
İçerik kaldırılmadığında BTK’ya ya da mahkemeye başvurur
Takip sistemini kullanarak yanıt ve işlem sürecini izler
Bazı içeriklerin silinmesi için DMCA (Dijital Milenyum Telif Yasası) başvurusu gerekir. Bu global sistemde sosyal medya avukatı doğrudan hak talebinde bulunabilir.
Sosyal Medya Avukatı ile Çalışma Süreci
Hukuki Danışmanlıktan Dava Takibine Uzanan Stratejik Yol
Sosyal medya dünyası hızla değişirken, bireyler ve kurumlar artık hukuki reflekslerini de bu hıza göre şekillendirmek zorundadır. Sosyal medya avukatı ile çalışmak, sadece bir dava açmak anlamına gelmez. Bu iş birliği; koruyucu hukuki strateji geliştirme, risk analizi, içerik ön denetimi, kriz yönetimi ve gerektiğinde agresif hak arayışına dayalı çok katmanlı bir süreci içerir.
Sosyal medya avukatıyla çalışmak isteyen kişi ya da kurumlar için süreç, şu adımlarla yürütülür:
1. Hukuki Danışmanlık ve Ön Görüşme
İhtiyaç Belirleme
Sosyal medya avukatı ile ilk adım, ihtiyacın doğru şekilde tespit edilmesidir. Bu kapsamda:
Kişilik hakkı ihlali mi söz konusu?
Telif hakkı mı çiğnendi?
Hesap çalındı mı, sahte hesap açıldı mı?
Reklam etiketi ihlali mi var?
DM’den tehdit mi geldi?
Ajans ya da influencer sözleşmesinde uyuşmazlık mı yaşanıyor?
Bu gibi sorulara net cevap verilerek ihtiyacın hukuki karşılığı belirlenir.
Delil ve Bilgi Toplama
Sosyal medya avukatı; ekran görüntüsü, video kaydı, paylaşım linki, profil bilgisi, tarih-saat damgası gibi unsurları analiz eder. Gerekirse bunların noter tespiti veya zaman damgası gibi yöntemlerle delil niteliği kazanması sağlanır.
2. Sürece Uygun Hukuki Yöntemin Seçimi
Dava mı Açılacak, Başvuru mu Yapılacak?
Hukuki çözüm seçenekleri:
Ceza soruşturması başlatmak
Tazminat davası açmak
İçerik kaldırma veya erişim engeli talep etmek
Reklam Kurulu veya SPK’ya şikâyet
KVKK başvurusu
Sulh Ceza Hakimliği’ne başvuru
Uzlaştırma, arabuluculuk gibi alternatif yollar
Sosyal medya avukatı, bu seçeneklerin hangisinin olayınıza uygun olduğunu belirler ve stratejiyi oluşturur.
3. Süreç Yönetimi ve Dosya Takibi
Adli ve İdari Süreç Takibi
Sosyal medya avukatı, başvurunun ardından ilgili kurum veya mahkeme ile tüm yazışmaları, beyanları, itirazları, bilirkişi taleplerini ve karar uygulamalarını takip eder. Bu süreçlerde genellikle:
BTK
Reklam Kurulu
Üst Kurullar (SPK, RTÜK)
KVKK Kurulu
Savcılıklar
Sulh Ceza veya Asliye Hukuk Mahkemeleri
devreye girer. Her kurum için farklı formatta dilekçeler ve süreç yönetimi gereklidir.
Dava Açıldıysa: Takip ve Savunma
Eğer bir dava açılmışsa sosyal medya avukatı;
Dava dilekçesini hazırlar
Delilleri sunar
Ön inceleme duruşmasına katılır
Esas hakkında beyanda bulunur
Tanık dinletir, bilirkişi talep eder
Kararın uygulanmasını sağlar
Gerekirse istinaf ve temyiz sürecini başlatır
4. Önleyici Hukuki Hizmetler
Sosyal medya avukatıyla çalışmak, yalnızca sorun çıktığında değil; sorun çıkmaması için de büyük avantaj sağlar. Bu önleyici hizmetler şunlardır:
İçerik paylaşımı öncesinde ön denetim
Influencer sözleşmelerinin hukuki düzenlemesi
Marka ajans protokollerinin hazırlanması
Etiket ve reklam stratejilerinin hukuka uygun kurgulanması
Siber saldırı ve kriz anı için önceden müdahale planı hazırlanması
Özellikle kamuya mal olmuş kişilerin, şirketlerin ve influencerların sosyal medya danışmanlığını üstlenen sosyal medya avukatı, itibarın korunması ve krizlerin önlenmesinde büyük rol oynar.
Sözleşme Örnekleri: Sosyal Medya Avukatının Sık Kullandığı Belgeler
Sosyal medya avukatı, içerik üreticileri, markalar, ajanslar ve danışmanlar arasında yapılan hukuki ilişkileri yazılı güvenceye alır. Bu sözleşmeler, hem tarafların haklarını korur hem de olası uyuşmazlıkların önüne geçer.
1. Influencer İşbirliği Sözleşmesi (Marka–Fenomen)
Bu sözleşme; fenomenin bir ürün, hizmet ya da kampanyayı sosyal medyada tanıtması karşılığında belirli bir ücret veya menfaat almasını konu alır.
Ana Maddeler:
Paylaşım sayısı, zamanı ve platformu
Ödemenin zamanı ve yöntemi
Etiket kullanımı: #reklam / #işbirliği gibi zorunlu etiketler
İçeriğin marka tarafından önceden onaylanması
Telif hakkı ve içerik kullanım izni
Gizlilik ve ticari sır hükümleri
Cayma ve cezai şartlar
Yetkili mahkeme
2. Ajans–Influencer Temsil Sözleşmesi
Ajanslar tarafından temsil edilen influencer’lar için imzalanan bu sözleşmelerde, ajansın hangi haklara sahip olduğu, influencer’ın onaysız hangi işlemleri yapamayacağı detaylandırılır.
Önemli Hükümler:
Temsil süresi (örneğin 1 yıl)
Komisyon oranı (genelde %15-%30)
Taraflar arasında fatura ve ödeme düzeni
Ajansın kampanya onayı yetkisi
Markalarla münhasırlık veya rekabet yasağı
Sözleşmenin sona ermesi ve içerik devri
3. Sosyal Medya İçerik Üretim ve Telif Sözleşmesi
Bu sözleşme, sosyal medya içerik üreticileriyle editörler, tasarımcılar ya da video prodüksiyon hizmeti sağlayıcıları arasında yapılır.
Kritik Başlıklar:
İçeriğin sahibi kimdir? (Fenomen mi, ajans mı?)
Ücretin neye göre belirlendiği
İçeriğin hangi mecralarda ve ne kadar süreyle kullanılabileceği
İçeriğin değiştirilmesi, silinmesi veya yeniden paylaşılması durumu
Telif devri ve kullanım izni
Sosyal Medya Hukuki Kontrol Listesi
Sosyal medya avukatının veya danışmanlık alan kişinin bu kontrol listesini uygulaması, büyük oranda dava ve yaptırım riskini azaltır:
✅ Paylaşımlarda #reklam ve #işbirliği etiketleri açıkça kullanıldı mı?
✅ Telif hakkına sahip olmadığınız içerikler kullanıldı mı?
✅ Paylaşımlarınızda herhangi bir kişiye açıkça hakaret, iftira ya da ima var mı?
✅ Gizli belge, ekran görüntüsü, mesaj veya ses kaydı paylaşıldı mı?
✅ Story ve reels gibi kısa süreli içerikler dahi ekran kaydı ile belgeleniyor mu?
✅ Influencer, marka ya da ajans olarak yazılı sözleşme imzalandı mı?
✅ Sosyal medya hesaplarınız çift faktörlü güvenlik ile korunuyor mu?
✅ Çocuk veya özel hayat içeriği paylaşılıyorsa yasal rıza alındı mı?
✅ Hesap çalınması veya siber saldırı halinde hızlı delil tespit protokolünüz var mı?