Konkordato Avukatı ve Konkordato Hukukunda Avukatın Rolü: Uygulamada Kapsamlı Rehber
Konkordato Hukuku ve Avukatının Rolü: Uygulamada Kapsamlı Rehber
Önsöz
Kriz dönemlerinde şirketlerin ve bireysel tacirlerin karşılaştığı en önemli sorunlardan biri, borçlarını vadesinde ödeyememe veya ödeme aczi içine düşme riskidir. Türkiye’de 2018 yılında iflas ertelemesi kurumunun kaldırılmasının ardından, borçların yeniden yapılandırılmasında konkordato yeniden hayat buldu. Bu kitabın amacı, konkordato kurumunun yasal dayanaklarını, uygulama biçimlerini ve bir konkordato avukatının sürecin her aşamasında üstlendiği rolleri ayrıntılı şekilde inceleyerek hem borçlulara hem de alacaklılara yol göstermektir. Kitap, konuyu sadece hukuki normlar açısından değil, uygulamadaki sorunlar ve pratik çözümler ışığında da ele almaktadır.
Bölüm 1 – Konkordatonun Tarihçesi ve Hukuki Kaynakları
Konkordato kavramı, kökeni Roma hukukuna dayanan ve İtalyanca “concordato” kelimesinden Türkçeye geçen bir ifadedir. Tarihsel olarak “anlaşmalı iflas” veya “iflas anlaşması” olarak bilinen konkordato, borçlarını ödeyemeyen kişi ya da kurumların alacaklılarıyla yaptıkları resmi anlaşmaları ifade eder. Türkiye’de 1932 tarihli 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen konkordato hükümleri, 7101 sayılı Kanun’la 2018’de kapsamlı şekilde yenilenmiştir. Bu değişiklik, 2003’te getirilen iflas ertelemesi kurumunun kaldırılması ve konkordatonun yeniden etkin bir borç yönetim aracı hâline getirilmesi için yapılmıştır. 2018 sonrası süreçte konkordato başvurularının artması, 7155 ve 7327 sayılı Kanun’larla ek düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. Bu düzenlemeler, konkordato komiseri ve alacaklılar kurulunun görevlerine ilişkin usul ve esasları netleştirmiş; yargılama süresinin kısaltılmasını ve şeffaflığın artmasını hedeflemiştir.
Konkordatonun dayandığı temel mevzuat, İcra ve İflas Kanunu’nun 285–309. maddeleri ve bu maddelere istinaden çıkarılan Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik’tir. Yönetmelik’te komiserin nitelikleri, görevlendirme usulü ve görev kapsamı ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu çerçevede konkordato, borçluların iyi niyetli olduğu ve alacaklıların menfaatlerinin de gözetildiği bir yeniden yapılandırma yoludur.
Bölüm 2 – Konkordatonun Tanımı ve Amaçları
Konkordato, vadesi gelmiş borçlarını ödeyemeyen veya vadesi geldiğinde ödeyememe tehlikesi bulunan borçluların, alacaklıları ile mahkeme gözetiminde anlaşarak borçlarının belirlenen bir plan dâhilinde ödenmesini sağlayan hukuki mekanizmadır. Bu sistem, borçluların iflasa sürüklenmesini engellerken alacaklıların da alacaklarının en azından bir kısmını güvence altına almasını sağlar.
Konkordatonun temel amaçları şöyle sıralanabilir:
Borçlunun İflasının Önlenmesi: Borçlu, konkordato sayesinde iflasın getireceği ticari ve sosyal zararları yaşamadan faaliyetlerine devam edebilir.
Alacaklıların Tatmini: Alacaklılar, borçlu ile yapılan plan çerçevesinde alacaklarının bir kısmını veya tamamını tahsil ederler.
Ekonomik İstikrarın Korunması: Şirketlerin iflastan kurtulması, iş gücü kaybını ve tedarik zincirindeki bozulmaları önler, böylece ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilirliğine katkı sağlar.
Yasal Denetim ve Şeffaflık: Mahkeme, komiser ve alacaklılar kurulu gibi organların denetimi sayesinde süreç şeffaf yürütülür; borçlunun suiistimalleri engellenir.
Konkordato, tarafların özgür iradeleriyle ve mahkemenin onayıyla yürütüldüğü için borçlunun iyi niyetli olması ve alacaklıların ortak menfaatine yönelik hareket etmesi esastır.
Bölüm 3 – Konkordato ve İflas Arasındaki Farklar
İflas, borçlu şirketin veya tacirin tüm malvarlığının tasfiyesini ve alacaklıların sıraya sokularak tatmin edilmesini sağlayan bir süreçtir. İflasın ilan edilmesi durumunda şirketin ticari faaliyeti sona erer, yönetimi iflas idaresine geçer ve piyasadaki kredibilitesi ciddi şekilde zedelenir. Konkordato ise iflasın alternatifi bir yeniden yapılandırma yoludur. Borçlu, malvarlığını ve ticari faaliyetlerini koruyarak alacaklılarıyla anlaşma yapar ve mahkemenin gözetiminde borçlarını öder.
Başlıca farklar şunlardır:
Faaliyetlerin Devamı: Konkordato sürecinde borçlu şirket faaliyetlerine devam eder; iflas sürecinde ise faaliyetler durur ve tasfiye başlar.
Çoklu Denetim: Konkordato’da mahkeme, komiser ve alacaklılar kurulu süreç üzerinde etkin denetim yapar. İflasta ise tasfiye memurları ve iflas dairesi görev alır.
İyi Niyet Unsuru: Konkordato talep eden borçlu, borçlarını ödemeye istekli olduğunu ve dürüst davrandığını kanıtlamak zorundadır. İflasta borçlunun iyi niyeti aranmaz.
Haciz ve Takip Koruması: Konkordato ilan edildiğinde borçlu aleyhine yeni icra takipleri açılamaz; iflasta böyle bir koruma yoktur.
Geriye Dönük Etki: İflas sürecinde yapılan işlemler 1 yıl geriye dönük incelenebilir ve hukuka aykırı olanlar iptal edilebilir. Konkordatoda ise borçlunun özellikle geçici mühlet döneminde komiserin izni olmadan yaptığı işlemler geçersiz sayılır.
Bu farklar, konkordatonun iflasa göre daha esnek ve sürdürülebilir bir borç yapılandırma yolu olduğunu gösterir.
Bölüm 4 – Konkordato Türleri
Konkordato, tasfiye biçimi ve uygulanma zamanı gibi kriterlere göre çeşitli türlere ayrılır. Bu bölümde konkordato türlerinin tümü ayrıntılı olarak anlatılacaktır.
4.1 Tasfiye Biçimine Göre Türler
Tenzilat (Yüzde) Konkordatosu: Bu türde alacaklılar, alacaklarının belirli bir yüzdesinden feragat etmeyi kabul ederler. Borçlu kalan kısmı taksitler hâlinde öder. Örneğin borçlunun 1 milyon TL borcu varsa ve alacaklılar %30 indirimle anlaşmayı kabul ederse, borçlu 700 bin TL’yi planlanan süre içinde öder. Tenzilat konkordatosu, borçlunun nakit akışının yetersiz olduğu fakat gelir yaratma potansiyelinin bulunduğu durumlarda en etkili seçenektir.
Vade Konkordatosu: Alacaklılar, borçlarını belirli bir tarihe kadar ertelemeyi kabul ederler. Bu erteleme, borçlunun gelirlerini artırması ve mali durumunu düzeltmesi için zamana ihtiyaç duyduğu durumlarda tercih edilir. Vade konkordatosu genellikle yıllara yayılan ödeme planlarını içerir.
Karma Konkordato: Tenzilat ve vade konkordatosunun bir arada uygulanmasıdır. Borçlunun borçlarının bir kısmı indirilir, kalan kısmı ise yeni vadelerle yapılandırılır. Karma konkordato, borç yükü yüksek olan ve ödeme gücü sınırlı borçlular için dengeli bir çözüm sunar.
4.2 Uygulanma Zamanına Göre Türler
İflas Dışı (Adi) Konkordato: İflasa tabi olsun veya olmasın borçluların iflas süreci dışında başvurduğu en yaygın konkordato türüdür. Borçlu, mahkemeye konkordato projesi sunar; alacaklıların onayıyla plan uygulanır ve borçlu ticari faaliyetlerini sürdürmeye devam eder.
İflas İçi Konkordato: İflasa tabi borçlunun iflas süreci içinde konkordato teklif etmesi hâlidir. Borçlu iflas ilan edilmiş olsa bile alacaklılarla anlaşarak borçlarını yeniden yapılandırabilir ve iflasın tasfiye aşamasından çıkabilir. Ancak bu türde alacaklıların onayı ve mahkemenin tasdiki daha sıkı şartlara tabidir.
4.3 Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato
Borçlu, tüm malvarlığını alacaklılara devrederek borçlarını öder; malvarlığının satışı ve tasfiyesi alacaklılar tarafından gerçekleştirilir. Bu yöntem, borçlunun faaliyetlerine son vermesi anlamına gelir ve genellikle borçlunun borçlarına karşılık malvarlığının yeterli olduğu durumlarda tercih edilir.
4.4 Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması
7101 sayılı Kanun ile getirilen bu özel konkordato türü, sermaye şirketleri ve kooperatiflerin alacaklılarıyla uzlaşma yaparak borçlarını yeniden yapılandırmalarını sağlar. Şirket yönetimi, mali durumu iyileştirecek bir proje hazırlar; sermaye artırımı, kredi temini ve yönetim değişikliği gibi önlemleri içeren bu proje alacaklılara sunulur. Mahkeme tarafından onaylanan uzlaşma, şirketin yeniden yapılanmasına olanak tanır ve iflasın önüne geçer.
Bölüm 5 – Konkordato Talep Edebilecek Kişiler ve Başvuru Şartları
5.1 Kimler Konkordato Başvurusu Yapabilir?
Konkordato başvurusu, borçlarını vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi bulunan borçlular tarafından yapılabilir. İflasa tabi borçlular için alacaklılar da konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir. Buna göre başvuruda bulunabilecek kişi ve kurumlar şunlardır:
Gerçek Kişi Tacirler: Esnaf, serbest meslek sahipleri ve ticari faaliyette bulunan bireyler. Ancak adi tüketiciler konkordatodan yararlanamaz.
Tüzel Kişiler: Anonim ve limited şirketler, kooperatifler, dernek ve vakıflar gibi tüzel kişilikler.
Adi Ortaklıklar ve Şirket Ortaklıkları: Ortakların konkordato başvurusu için tam yetki vermesi gerekir.
Alacaklılar: İflasa tabi borçlular hakkında gerekçeli dilekçeyle konkordato işlemlerinin başlatılmasını talep edebilirler; iflasa tabi olmayan borçlular için alacaklı başvurusu mümkün değildir.
5.2 Başvuru Şartları ve İyi Niyet Kriteri
Konkordato başvurusu yapılırken bazı temel şartların sağlanması gerekir. Bunlar, borçlunun iyi niyetli olduğunu ve konkordatonun gerçekçi bir çözüm sunduğunu gösterir:
Borçlunun Mali Sıkıntıda Olması: Borçlu vadesi gelmiş borçlarını ödeyemez durumda olmalı veya ödeyememe tehlikesi altında bulunmalıdır.
İyi Niyetin Kanıtlanması: Borçlu, borçlarını ödemeye istekli olduğunu ve finansal sıkıntılarının geçici nedenlere dayandığını belgelemelidir.
Konkordato Projesi Hazırlanması: Alacaklılara borçların hangi koşullarda ve nasıl ödeneceğini anlatan ayrıntılı bir plan hazırlanmalıdır.
Finansal Belgelerin Sunulması: Mahkemeye bilanço, gelir tablosu, alacaklı listesi, borç tutarları ve varlıklar gibi belgelerle borçlunun mali durumu sunulmalıdır.
Geçici Mühlet Talebi: Başvuru sırasında genellikle 3 ay süreyle geçici mühlet istenir; bu süre borçlunun malvarlığını korumak için gereklidir.
Alacaklıların Onayı: Hazırlanan plan alacaklıların en az üçte ikisi tarafından onaylanmalıdır.
Başvurunun hatalı veya eksik olması hâlinde mahkeme talebi reddedebilir. Bu nedenle uzman bir konkordato avukatının süreci yönetmesi hayati önemdedir.
Bölüm 6 – Konkordato Sürecinin Aşamaları
Konkordato, mahkeme gözetiminde ilerleyen bir süreçtir ve çeşitli aşamalardan oluşur. Her aşamada borçlu, alacaklılar, konkordato avukatı, konkordato komiseri ve mahkeme arasında koordineli bir çalışma yapılması gerekir.
6.1 Hazırlık ve Proje Oluşturma
Sürecin ilk adımı, borçlunun mali durumunu analiz etmek ve konkordato projesini hazırlamaktır. Bu analizde borçlunun gelirleri, giderleri, varlıkları ve borçlarının vadesi değerlendirilir. Projede, borçların hangi vadede ve hangi oranlarda ödeneceği, finansmanın nasıl sağlanacağı ve borçlunun faaliyetlerine nasıl devam edeceği yer alır. Bağımsız denetim raporları ve piyasa analizleri de projeye eklenmelidir. Ayrıca borçlu, malvarlığı karşılaştırma tablosu hazırlayarak alacaklıların iflas hâlinde alabilecekleri tutarlar ile konkordato planı kapsamında alacakları tutarları karşılaştırmalı olarak sunar.
6.2 Asliye Ticaret Mahkemesi’ne Başvuru
Hazırlanan proje ve gerekli belgelerle birlikte Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvurulur. Başvuruda, borçlunun konkordato talebi ile nedenleri, mali durumu ve ödeme planı açıkça belirtilir. Borçlunun veya alacaklıların başvurusu üzerine mahkeme, belgeleri inceleyerek sürecin ciddi olup olmadığını değerlendirir. Başvuru dilekçesinin uzman bir konkordato avukatı tarafından hazırlanması, hatalı veya eksik bilgiler nedeniyle ret riskini azaltır.
6.3 Geçici Mühlet Kararı ve Komiser Atanması
Mahkeme, başvuruyu inceleyerek borçluya bir geçici mühlet verebilir. Geçici mühlet süresi genellikle üç ay olup mahkeme gerektiğinde iki ay daha uzatabilir; toplam süre beş aya kadar çıkabilir. Geçici mühletin ilanıyla birlikte borçluya karşı yeni icra ve iflas takipleri başlatılamaz; mevcut takipler durur ve mallara haciz konulamaz. Bu dönemde borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisi sınırlı değildir; ancak konkordato komiserinin onayıyla yapılan işlemler konkordatoya tabi kabul edilir. Mahkeme, süreci denetlemek ve alacaklıların menfaatlerini korumak üzere bir veya daha fazla geçici konkordato komiseri atar. Geçici komiserin başlıca görevleri arasında, konkordato ön projesinin makul ve gerçekleştirilebilir olup olmadığını incelemek ve borçlunun malvarlığının korunmasını sağlamak yer alır.
6.4 Kesin Mühlet ve Alacaklılar Toplantısı
Geçici mühletin sonunda mahkeme, konkordato planının başarıya ulaşma ihtimaline ilişkin görüşünü bildiren geçici komiser raporu doğrultusunda kesin mühlet kararı verebilir. Kesin mühlet süresi bir yıldır ve zorunlu hâllerde altı ay daha uzatılabilir. Kesin mühlet süresince komiser görevine devam eder ve borçlunun faaliyetlerine nezaret eder. Bu dönemde alacaklılar kurulu oluşturularak alacaklılar toplantısı yapılır. Toplantıda konkordato projesi ve borçlunun teklifleri görüşülür; alacaklıların en az yarısının ve alacak tutarlarının üçte ikisinin onayı gerekir. Komiser, alacaklılar toplantısına başkanlık eder ve toplantı tutanaklarını mahkemeye sunar. Alacaklılar toplantısı sonucunda konkordato planı kabul edilmezse mahkeme konkordato talebini reddeder.
6.5 Tasdik veya Ret Kararı
Alacaklıların onayını alan konkordato projesi, kesin mühletin sonunda mahkemenin tasdikine sunulur. Mahkeme, borçlunun iyi niyetli olup olmadığını, alacaklıların tatmin düzeyini ve planın sürdürülebilirliğini değerlendirerek tasdik veya ret kararı verir. Tasdik edilen konkordato, rehinli alacaklar, birinci sırada imtiyazlı alacaklar ve komiserin izniyle doğan alacaklar gibi bazı alacak grupları açısından bağlayıcı değildir. Mahkeme tarafından plan reddedildiğinde borçlu iflas edebilir veya yeniden başvuru yapabilir.
6.6 Tasdik Sonrası Uygulama
Tasdik edilen konkordato planının uygulanması aşamasında komiser ve alacaklılar kurulu, borçlunun taahhütlerini yerine getirip getirmediğini denetlemeye devam eder. Borçlu, ödeme planına aykırı davranırsa komiser durumu mahkemeye bildirir ve konkordato feshedilebilir. Fesih hâlinde borçlu iflas sürecine girebilir. Bu nedenle tasdik sonrası dönem de profesyonel hukuki danışmanlık gerektirir.
Bölüm 7 – Konkordato Komiseri ve Alacaklılar Kurulu
7.1 Konkordato Komiserinin Nitelikleri
Konkordato komiseri, konkordato sürecinin en önemli aktörlerinden biridir. 2019 tarihli Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik, komiserin niteliklerini ayrıntılı olarak düzenler. Komiserin Türk vatandaşı olması, tam ehliyetli bulunması, dört yıllık lisans eğitimi almış ve en az beş yıllık mesleki tecrübeye sahip olması gibi şartlar aranmaktadır. Ayrıca komiserin iflas etmemiş olması, meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış olması, kamu hizmetinden yasaklı olmaması ve yönetmelikte sayılı suçlardan mahkûm olmaması gerekir. Komiser, görevini titizlikle yerine getirebilmek için özel eğitim almalıdır ve konkordato hukukunda uzmanlaşmalıdır.
7.2 Geçici Mühlet Döneminde Komiserin Görevleri
Türk hukukunda geçici mühlet sırasında komiser atanması zorunludur. Komiserin başlıca görevleri şunlardır:
Ön Projenin İncelenmesi: Komiser, konkordato ön projesini detaylı şekilde inceler ve projenin makul ve gerçekleştirilebilir olup olmadığını değerlendirir.
Malvarlığının Korunması: Borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarrufların denetlenmesi; alacaklıların menfaatlerinin korunması için gerekli tedbirlerin alınması.
Raporlama: Geçici mühlet süresince gelişmeleri raporlayarak mahkemeye sunmak; projenin başarısız olması hâlinde derhal mahkemeyi bilgilendirmek.
İşlem Onayları: Borçlunun finansal işlemleri konusunda komiser onayının gerekmesi; komiser onayı olmadan yapılan bazı işlemlerin konkordatoya tabi olmaması.
7.3 Kesin Mühlet Döneminde Komiserin Görevleri
Kesin mühletin verilmesiyle komiserin görevleri artar. Komiser, alacaklılar kurulunun oluşturulmasında görüş bildirir; alacaklılar toplantılarına başkanlık eder ve rapor hazırlar. Kesin mühlet dönemindeki başlıca görevler:
Borçlunun Faaliyetlerine Nezaret: Borçlunun ticari faaliyetlerini izlemek ve gerektiğinde mahkeme izinleri almak.
Alacaklıları Davet ve Bildirim: Alacaklıların alacaklarını bildirmesi ve toplantıya katılması için ilan yapmak.
Raporlama ve Değerlendirme: Alacak taleplerini inceleyerek rapor hazırlamak ve borçlunun malvarlığının defterini tutmak; malların kıymetini belirlemek.
Toplantı Başkanlığı: Projeyi müzakere etmek amacıyla alacaklıları toplantıya çağırmak ve toplantıyı yönetmek; toplantı tutanaklarını mahkemeye sunmak.
Mühletin Uzatılması: Zorunlu hallerde kesin mühletin uzatılması talebiyle mahkemeye başvurmak; borçlunun uzatma talebinde komiser görüşü almak.
7.4 Alacaklılar Kurulu
Mahkeme, kesin mühlet sırasında alacaklılar kurulu oluşturabilir. Kurul en fazla yedi alacaklıdan oluşur ve komiserin faaliyetlerine nezaret eder. Alacaklılar kurulu, komiserin raporlarını inceleyerek tavsiye ve telkinlerde bulunabilir, komiserin görevden alınması için mahkemeye başvurabilir ve oy çokluğuyla karar alır. Alacaklılar kurulu olmayan durumlarda komiserin işlemleri mahkemenin doğrudan denetimine tabidir.
Bölüm 8 – Konkordato Projesi ve Gerekli Belgeler
Konkordato projesi, borçlunun alacaklılarıyla yapacağı anlaşmanın temelini oluşturur. İcra ve İflas Kanunu’nun 286. maddesi ve ilgili yönetmelikler, konkordato başvurusuna eklenmesi gereken belgeleri ayrıntılı olarak düzenlemiştir. Bu bölümde bu belgeler detaylı olarak incelenmektedir.
8.1 Konkordato Ön Projesi
Borçlunun konkordato talebiyle birlikte mahkemeye sunduğu en önemli belge, konkordato ön projesidir. Ön projede, borçların hangi vadede ve hangi oranlarda ödeneceği, alacaklıların hangi oranda feragat edeceği ve ödemelerin nasıl finanse edileceği belirtilir. Finansmanın sermaye artırımı, kredi temini veya varlık satışı gibi yollarla sağlanacağı proje kapsamında ifade edilir. Ayrıca borçlunun faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli kaynak planlaması yapılmalı ve mevcut envanterdeki demirbaş veya mal varlığının satılıp satılmayacağı da projede açıklanmalıdır.
8.2 Finansal Tablolar
Bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu ve ara bilançolar, borçlunun mali yapısını gösteren temel belgelerdir. Bu tablolar, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanmalıdır. Ayrıca ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda tutulan defterlerin e-defter beratları da sunulur. Bu belgeler, borçlunun mali durumunun şeffaflıkla ortaya konulmasını sağlar.
8.3 Alacaklı ve Borç Listeleri
Borçlu, alacaklıların isimlerini, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu içeren ayrıntılı bir liste hazırlamalıdır. Aynı zamanda borçlunun üçüncü kişilere olan borçları ve vadeleri de listelenir. Bu listeler, alacaklıların tasnifini yapabilmek ve hangi alacakların konkordatoya dâhil olduğunu belirleyebilmek için gereklidir.
8.4 Malvarlığı Karşılaştırma Tablosu
Konkordato ön projesi kabul edildiğinde alacaklıların ellerine geçecek tahmini tutarların, borçlunun iflası hâlinde alacaklıların alabileceği tutarlarla karşılaştırıldığı tablo hazırlanır. Bu tablo, alacaklıların konkordato teklifini kabul ederken bilgilere dayalı karar vermesine yardımcı olur.
8.5 Bağımsız Denetim Raporları
Konkordato projesinin gerçekleştirilebilir olduğunu göstermek amacıyla bağımsız denetim kuruluşları tarafından hazırlanan finansal analiz raporları da dosyaya eklenir. Sermaye Piyasası Kurulu veya Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş denetçiler tarafından hazırlanan bu raporlar, alacaklılara ve mahkemeye projede öngörülen senaryonun makul olduğunu gösterir.
8.6 Diğer Belgeler
Konkordato projesi ve başvuru dilekçesi haricinde, şirket sözleşmesi, ortaklar kurulu kararları, yönetim kurulu kararları, kira sözleşmeleri, mevcut kredi anlaşmaları ve diğer destekleyici belgeler de dosyaya eklenebilir. Mahkeme veya konkordato komiseri ek belgeler talep ederse bunların da derhâl sunulması gerekir.
Bölüm 9 – Konkordato Avukatının Rolü
Konkordato sürecinin başarıyla sonuçlanabilmesi, alanında yetkin bir konkordato avukatı ile çalışmayı gerektirir. Avukat, hem hukuki prosedürleri hem de ticari süreçleri yakından takip ederek borçlunun ve alacaklıların haklarını korur.
9.1 Strateji ve Durum Analizi
Konkordato başvurusu yapılmadan önce avukat, borçlunun mali durumunu detaylı olarak analiz eder. Gelir-gider dengesi, malvarlığı, mevcut yükümlülükler ve olası riskler değerlendirilir. Bu analiz sonucunda konkordatonun borçlu için uygun bir seçenek olup olmadığına karar verilir; gerekirse başka hukuki yollar önerilir.
9.2 Proje ve Dilekçe Hazırlama
Avukat, İcra ve İflas Kanunu’nun gerektirdiği belgeleri eksiksiz toplar ve konkordato projesinin hukuki çerçevesini oluşturur. Başvuru dilekçesini hazırlarken borçlunun mali durumu, konkordato teklifinin dayanakları ve alacaklıların menfaatleri açıkça belirtilir. Ayrıca, alacaklılara karşı doğru iletişim kurulması için proje dili, hukuki terminoloji ve finansal veriler avukatın kontrolünden geçer.
9.3 Mahkeme Süreci ve Takip
Konkordato başvurusunun mahkemeye sunulmasından itibaren avukat, dosyayı takip eder; duruşmalara katılarak borçlunun savunmasını yapar. Geçici mühlet kararı, komiser atanması ve kesin mühlet süreçlerinde mahkemeye gerekli belgeleri sunar ve alınacak kararlara hazırlık yapar. Avukat, mahkemeden gelebilecek ek belge taleplerini karşılar ve komiserle iş birliği içinde çalışır.
9.4 Alacaklılarla Müzakere ve İkna Süreci
Konkordato planının kabulü için alacaklıların desteğini almak zorunludur. Avukat, alacaklılarla yapılacak toplantılarda borçluyu temsil eder; onlara planın avantajlarını ve iflas durumunda karşılaşacakları muhtemel kayıpları aktarır. Böylece alacaklıların çoğunluğunun konkordato lehine oy kullanmasını sağlar. Ayrıca rehinli alacaklılarla bireysel görüşmeler yapılması ve özel anlaşmalar yapılması da avukatın görevleri arasında yer alır.
9.5 Komiser ve Kurul İle İletişim
Avukat, konkordato komiseri ve alacaklılar kurulu ile düzenli olarak iletişim hâlindedir. Komiserin raporlarını inceleyerek borçlunun yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini takip eder; alacaklılar kurulu toplantılarına katılarak borçlunun lehine karar çıkmasına çalışır.
9.6 Tasdik Sonrası Danışmanlık
Konkordato tasdik edildikten sonra borçlu, planlanan taksitleri ve ödeme yükümlülüklerini yerine getirirken hukuki süreçler devam eder. Avukat, tasdik sonrası dönemde borçlunun plan dışına çıkmasını önlemek için rehberlik eder; alacaklılar veya komiserle yaşanabilecek uyuşmazlıklarda müvekkilini temsil eder ve konkordatonun başarıyla tamamlanmasını sağlar.
Bölüm 10 – Alacaklıların Hakları ve Sorumlulukları
Alacaklılar, konkordato sürecinde hem haklara hem de sorumluluklara sahiptir. Planın kabulü ve uygulanması için alacaklıların iş birliği şarttır.
10.1 Alacaklı Sınıfları
İcra ve İflas Kanunu’nda alacaklar öncelik sırasına göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, konkordatoda alacaklıların haklarını etkiler. Başlıca alacaklı sınıfları şunlardır:
Rehinli Alacaklılar: Taşınır veya taşınmaz rehin karşılığı alacaklı olanlar. Rehinli alacaklar, konkordato projesi tasdik edilse dahi kural olarak konkordatodan etkilenmez; borçlarını rehinli malın satışıyla karşılayabilirler.
İmtiyazlı Alacaklılar (İİK m.206): Ücret alacakları, kıdem tazminatları, nafaka alacakları gibi birinci sırada imtiyazlı alacaklar. Bu alacaklar da konkordato hükümlerinden etkilenmeyebilir.
Kamu Alacakları: Vergi ve sosyal güvenlik primleri gibi kamu alacakları. Bunlar da konkordato ile bağlanmayabilir; kamu alacaklarının tahsilinde ayrı düzenlemeler uygulanır.
Diğer Alacaklılar: Rehin ve imtiyazı olmayan adi alacaklılar. Konkordatonun en çok etkilediği grup bu alacaklılardır; konkordato planının kapsamına girerler ve oy kullanma hakkına sahiptirler.
10.2 Alacaklıların Oy Hakkı ve Oylama Usulü
Konkordato planının kabulü için alacaklıların en az yarısının ve alacak tutarının en az üçte ikisinin oyu gerekir. Oylama, alacaklılar toplantısında yapılır ve komiser toplantıya başkanlık eder. Her alacaklı, alacağının büyüklüğü oranında oy kullanır. Rehinli alacaklılar ve imtiyazlı alacaklılar, alacakları konkordatodan etkilenmiyorsa oy kullanamaz. Oylama sonucunda gerekli çoğunluk sağlanmazsa konkordato planı reddedilir ve borçlu iflas riskiyle karşılaşabilir.
10.3 İtiraz ve Kanun Yolları
Alacaklılar, konkordato planının tasdikine itiraz edebilir veya konkordatonun feshi için dava açabilir. İtiraz süresi genellikle mahkeme ilanından itibaren 15 gündür. İtirazlar, planın adil olmadığı, borçlunun dürüst davranmadığı veya kanun hükümlerine aykırılık bulunduğu gerekçelerine dayandırılabilir. Mahkeme, itirazları değerlendirerek konkordato planını tasdik edebilir, reddedebilir veya değişiklik yapılmasına karar verebilir.
Bölüm 11 – Konkordatonun Avantajları ve Dezavantajları
11.1 Avantajlar
İflasın Önlenmesi ve Ticari İtibarın Korunması: Konkordato ile borçlu iflastan kurtulur; markasının ve işletmesinin değeri korunur. İflas sürecinde ortaya çıkabilecek iş kayıpları ve itibar zedelenmeleri engellenir.
Haciz ve Takiplerin Durması: Geçici mühletle birlikte borçlu aleyhine yeni icra takipleri açılamaz; mevcut takipler durur ve borçlunun mallarına haciz konulamaz. Bu, borçluya mali nefes aldırır ve varlıklarının korunmasını sağlar.
Düzenli Ödeme ve Yapılandırma: Konkordato planı, borçların bir kısmının indirilmesini ve kalan kısmının vadeye bağlanmasını sağlar. Borçlu, planlı bir şekilde borçlarını öderken alacaklılar da alacaklarının tamamını veya bir kısmını garanti altına alırlar.
İyi Niyetin Tescili: Borçlu, konkordato başvurusu ile borçlarını ödemeye niyetli olduğunu gösterir; bu durum alacaklılar ve piyasadaki diğer paydaşlar nezdinde güven yaratır.
Profesyonel Denetim: Komiser ve bağımsız denetim kuruluşlarının varlığı, konkordato projesinin gerçekçi olmasını sağlar; mahkeme gözetimi süreçte şeffaflık yaratır.
11.2 Dezavantajlar
Uzun Süreç ve Maliyet: Geçici ve kesin mühlet dönemleri ile tasdik sonrası uygulama toplamda iki yılı aşabilir; bilirkişi ve denetçi ücretleri, mahkeme harçları ve avukatlık ücretleri gibi maliyetler ortaya çıkar.
Rehinli ve Kamu Alacaklarının Bağlayıcı Olmaması: Rehinli alacaklar, bazı imtiyazlı alacaklar ve kamu alacakları konkordatodan etkilenmeyebilir. Bu durum, borçlunun yükümlülüklerinin bir kısmının devam etmesine sebep olur.
Alacaklı Onayı Şartı: Alacaklıların çoğunluğunun onayı olmadan konkordato tasdik edilemez. Alacaklıları ikna etmek her zaman kolay değildir ve başarısız olunması hâlinde borçlu iflasla karşılaşabilir.
Sıkı Denetim: Mühlet dönemlerinde komiser ve mahkeme denetimi altında olmak, borçlunun ticari faaliyetlerinde kısıtlamalar getirir. Komiser izni olmadan yapılan işlemler geçersiz kabul edilebilir ve borçlu operasyonel esneklik kaybeder.
Bölüm 12 – Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Konkordato süreçlerinde uygulamada karşılaşılan başlıca sorunlar arasında belgelerin eksik hazırlanması, gerçekçi olmayan projelerin sunulması, alacaklıların ikna edilememesi ve komiser raporlarına uyulmaması yer alır. Bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri aşağıda sıralanmıştır:
Belgelerin Tamamlanması: Başvurudan önce mali verilerin doğru ve güncel olduğundan emin olunmalıdır. Denetim raporları ve finansal tabloların titizlikle hazırlanması, mahkemenin başvuruyu ciddiye almasını sağlar.
Gerçekçi Proje Tasarımı: Konkordato projesi, işletmenin gerçek potansiyeline dayanmalı ve piyasa koşullarını dikkate almalıdır. İmkânsız taahhütler alacaklıların güvenini sarsar ve reddedilme riskini artırır.
Alacaklı İletişimi: Alacaklılarla süreç başında iletişim kurmak, güven oluşturur. Alacaklıların plana olan itirazları dinlenmeli ve mümkünse feragat veya vade uzatma talepleriyle esnek çözümler sunulmalıdır.
Profesyonel Yardım: Avukat, finans danışmanı ve bağımsız denetçilerin birlikte çalışması, konkordato sürecinin başarısını artırır. Denetçiler, projenin uygulanabilirliği hakkında objektif raporlar sunarken avukat hukuki riskleri önler.
Komiserle İş Birliği: Komiserin raporlarına ve yönlendirmelerine uyum sağlamak, süreçte sorunsuz ilerleme sağlar. Komiser ile sağlıklı iletişim kurulması, mahkemeye olumlu rapor sunulmasına katkıda bulunur.
Sonuç
Konkordato, Türkiye’de borç yönetimi ve finansal yeniden yapılandırma açısından vazgeçilmez bir hukuki müessesedir. İflas ertelemesinin yürürlükten kaldırılmasıyla daha da önem kazanan konkordato, borçluya iflasın olumsuz sonuçlarından kaçma ve ticari faaliyetlerini sürdürme fırsatı verirken alacaklıların da menfaatlerini korur.
Bu kitap, konkordatonun tarihçesinden başlayarak tanımını, türlerini, başvuru şartlarını, süreç adımlarını, komiser ve alacaklılar kurulunun görevlerini, gerekli belgeleri, konkordato avukatının rollerini, alacaklıların haklarını ve uygulamada karşılaşılan sorunları kapsamlı şekilde ele aldı. Anlatılan bilgiler ışığında, konkordato süreçlerinde başarının anahtarı; iyi hazırlanmış bir proje, eksiksiz belgeler, alacaklıların ikna edilmesi ve uzman bir hukuk danışmanlığıdır.
Bilal Alyar Hukuk Bürosu olarak, konkordato sürecinde borçluların ve alacaklıların karşılaşabileceği her türlü hukuki sorun için danışmanlık hizmeti sunmaktayız. Finansal yeniden yapılandırma konusunda deneyimli ekibimiz, konkordato başvurusu hazırlığından tasdik sonrası denetim aşamasına kadar her adımda yanınızdadır. Daha fazla bilgi ve destek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.