Metaverse Ortamlarında Bilişim Hukuku: Mülkiyet, Sözleşme ve Dijital Kimlik

Bilişim Avukatı: Metaverse Ortamlarında Mülkiyet, Sözleşme ve Dijital Kimlik Hukuku

İçindekiler

• Giriş: Bilişim Avukatının Metaverse Evrimindeki Yeri

• Metaverse Hukukunun Kavramsal Çerçevesi

• Sanal Mülkiyet ve NFT Tabanlı Varlıkların Hukuki Niteliği

• Metaverse Sözleşmelerinin Özellikleri, Sorunları ve Uygulama Alanları

• Akıllı Sözleşmelerin Geleceği, Yasal Sorunları ve Avukatın Rolü

• Dijital Kimlik, Avatar Temsili ve Bireysel Hakların Genişleyen Sınırları

• KVK Kanunu, GDPR ve Metaverse'de Veri Korumanın Yorumlanması

• Yargı Yetkisi, Çevrimiçi Uyuşmazlıklar ve Uluslararası Yasal Belirsizlikler

• Dijital Delil Yönetimi, Blokzincir Kanıtları ve Teknik Doğrulama

• Hukuki Düzenleme Önerileri, Gelecek Perspektifleri ve Sonuç

Giriş: Bilişim Avukatının Metaverse Evrimindeki Yeri

Bilişim hukuku, teknolojik gelişmelerin doğrudan yön verdiği, dinamik ve evrilen bir alandır. Özellikle metaverse kavramının pratikte karşılık bulmaya başlamasıyla birlikte, bu evrende faaliyet gösteren birey ve kurumların karşı karşıya kaldığı hukuki belirsizlikleri aşmak için bilişim avukatının müdahil olması zorunlu hale gelmiştir. Artık bir bilişim avukatı yalnızca veri koruma veya siber suçlarla değil; sanal gayrimenkul, avatar kimliği, akıllı sözleşme ihlali ve sanal evrenlerdeki vatandaşlık sorunları gibi alanlarda da aktif rol oynamaktadır.

Metaverse Hukukunun Kavramsal Çerçevesi

Metaverse, yalnızca yeni bir teknoloji değil, aynı zamanda yeni bir toplumsal düzenin habercisidir. Hukuki anlamda metaverse;

• Klasik özel hukuk ilişkilerinin yeniden tanımlanmasını,

• Kamu hukukunun dijital platformlara yansımasını,

• Sınırötesi veri, mülkiyet ve sorumluluk tartışmalarını zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda metaverse hukukunun çekirdek alanları bilişim avukatı aracılığıyla ele alınmakta ve mevcut normatif düzenlemelerin nasıl güncellenmesi gerektiği yönünde hukuk politikaları geliştirilmektedir.

Sanal Mülkiyet ve NFT Tabanlı Varlıkların Hukuki Niteliği

Metaverse'te satın alınan arsalar, dijital sanat eserleri, giyilebilir teknolojiler ve varlıklar genellikle NFT (non-fungible token) yoluyla temsil edilmektedir. Ancak bu temsiliyet, klasik anlamda mülkiyet hakkı doğurmaz. Türk Medeni Kanunu'ndaki taşınır ve taşınmaz ayrımı bu varlıklar için yeterli değildir.

Bilişim avukatı şu alanlarda görev alır:

• NFT satın alma ve satma sözleşmelerinin hazırlanması,

• Sahiplik iddialarının teknik analizle desteklenmesi,

• Dijital varlıkların haczi, temliki ve miras yoluyla devri gibi konularda hukuki danışmanlık.

Ayrıca, NFT'nin esasen bir "meta veri kaydı" olduğu ve telif hakkını tek başına taşımadığı unutulmamalıdır. Bu yönüyle telif ve mülkiyet ilişkisinin yeniden yapılandırılması gerekir.

Metaverse Sözleşmelerinin Özellikleri, Sorunları ve Uygulama Alanları

Metaverse içerisindeki sözleşmeler; avatarlar arasında, kullanıcı ile platform arasında veya avatar ile şirket arasında kurulabilir. Bu sözleşmelerin başlıca sorunları şunlardır:

• Tek taraflı, revize edilebilir platform kuralları,

• Uluslararası hukuk boşluğu nedeniyle uygulanabilirlik eksikliği,

• Kullanıcıların metni anlama düzeylerinin yetersizliği.

Bilişim avukatı, bu metinleri hem Türk Borçlar Kanunu hem de Avrupa Birliği Tüketici Mevzuatı çerçevesinde analiz ederek,

• Geçerli bir irade beyanı olup olmadığını,

• Uyuşmazlık çözüm mekanizmalarının varlığını,

• Platformun sorumluluk sınırlarını tespit eder ve gerekirse bu sözleşmelerin geçersizliğini dava konusu yapar.

Akıllı Sözleşmelerin Geleceği, Yasal Sorunları ve Avukatın Rolü

Akıllı sözleşmeler, blokzincir ortamında yer alan, ifa anı ve şekli programlanan dijital mutabakatlardır. Ancak şu hukuki sorunları beraberinde getirir:

• Kodla yazılan bir sözleşmede taraf iradesi yeterince ifade ediliyor mu?

• Programlama hatası, ifa hatası olarak kabul edilebilir mi?

• Smart contract içerikleri mahkemede nasıl yorumlanacaktır?

Bilişim avukatı:

• Yazılım geliştiricilerle birlikte teknik-legal çeviri yapar,

• Akıllı sözleşmelerin BTK, BDDK gibi regülatif kurumlarla uyumunu denetler,

• Uyuşmazlık çıktığında klasik hukuk ilkeleriyle dijital prosedürleri bütünleştirir.

Dijital Kimlik, Avatar Temsili ve Bireysel Hakların Genişleyen Sınırları

Metaverse kullanıcıları, gerçek kimlikleriyle değil, dijital avatarlarıyla varlık gösterir. Bu avatarların;

• Tasarımı,

• Davranış geçmişi,

• Kimlik bilgileriyle eşleştirilebilirliği kişisel veri ve itibar hakkı sorunlarını beraberinde getirir.

Bilişim avukatı:

• Avatar kopyalarının hukuka aykırılığı,

• Dijital kimliklerin sahteciliğe karşı korunması,

• Avatar aracılığıyla gerçekleştirilen cinsel saldırı ve siber zorbalık gibi eylemlerde şikâyet mekanizmalarının işletilmesi alanlarında önleyici ve müdahaleci fonksiyon icra eder.

KVK Kanunu, GDPR ve Metaverse'de Veri Korumanın Yorumlanması

Metaverse ortamları;

• Lokasyon bazlı etkileşim,

• Anlık ses, görüntü, davranış analitiği verilerini sürekli işler. Bu durumda:

• Veri minimizasyonu,

• Açık rıza,

• Veri işleme amacı ilkeleri sıklıkla ihlal edilir. KVK Kanunu'nun klasik çerçevesi burada yetersiz kalmakta, GDPR daha etkin koruma sağlamaktadır.

Bilişim avukatı, bu platformlarla kullanıcı arasında veri sorumlusu/işleyen ayrımı kurarak,

• İhlal halinde doğrudan KVKK'ya,

• Uluslararası ihlallerde Avrupa Veri Koruma Kurulu'na başvuru dosyaları hazırlar.

Yargı Yetkisi, Çevrimiçi Uyuşmazlıklar ve Uluslararası Yasal Belirsizlikler

Metaverse uyuşmazlıklarının büyük çoğunluğu:

• ABD merkezli şirketlere,

• Avrupa merkezli kullanıcılarla,

• Türkiye merkezli işlemlerin karmaşık yapısını taşır. Bu durumda;

• Lex loci delicti,

• Lex contractus,

• Forum non conveniens gibi kavramlar çakışır.

Bilişim avukatı;

• Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerini (e-tahkim, arabuluculuk) önerir,

• Uluslararası avukat ağlarıyla çalışarak mahkeme dışı çözümler geliştirir,

• Çapraz platform yükümlülüklerini analiz eder.

Dijital Delil Yönetimi, Blokzincir Kanıtları ve Teknik Doğrulama

Metaverse tabanlı uyuşmazlıklarda delil olarak:

• Zaman damgalı blokzincir kayıtları,

• Smart contract işlem ekran görüntüleri,

• 3B etkileşim logları mahkemeye sunulabilir. Ancak:

• Elde ediliş yöntemi hukuka uygun olmalıdır,

• BTK onaylı kayıt tutucular tarafından doğrulanmalıdır,

• Delilin güvenilirliği bilirkişi raporuyla desteklenmelidir.

Bilişim avukatı bu süreçte dijital forensik danışmanlık alır, delil zincirini eksiksiz biçimde oluşturur.

Hukuki Düzenleme Önerileri, Gelecek Perspektifleri ve Sonuç

Bilişim avukatı:

• 5651 ve 6698 sayılı kanunlara metaverse özelinde hükümler eklenmesini önerir,

• Dijital kimlik tanımı, avatar mülkiyeti ve sanal vatandaşlık gibi kavramları hukuk literatürüne kazandırır,

• Mevzuat eksikliğinin giderek karmaşıklaşacak bir dijital toplumun ihtiyaçlarına göre revize edilmesini savunur.

Bilal Alyar Avukatlık Bürosu olarak, metaverse hukukuna dair kavramsal ve pratik düzlemde kapsamlı danışmanlık, önleyici strateji geliştirme ve dava yönetimi hizmetleri sunan bilişim avukatı kadromuzla yanınızdayız. Detaylı bilgi için bilalalyar.av.tr adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.